Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Ali Satar, Suriye’nin başşehri Şam’ı istila eden çöl çekirgelerinin güney rüzgarlarıyla az sayıda da olsa Türkiye’ye gelmeye başladığını söyledi.
Bu yılın birinci aylarında Doğu Afrika’da, Arap yarımadasında ve Körfez ülkelerinde tesirli olan çöl çekirgeleri, Suriye’nin başşehri Şam’da daha sonra da güney rüzgarlarıyla Suudi Arabistan’dan Irak’a, Irak’tan da Türkiye’ye geldi. Şanlıurfa’nın Birecik ilçesinde Türkiye Yaban Hayatı Derneği toplumsal medya sayfasına gönderilen bir fotoğraf ile çöl çekirgelerinin Türkiye’ye de giriş yaptığı tespit edildi. Diyarbakır Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Ali Satar, çöl çekirgelerinin güney rüzgarlarıyla Suudi Arabistan’dan Irak’a, Irak’tan da Suriye’ye geçtiğini söyledi. Prof. Dr. Satar, sürü halinde gelmeseler de ülkeye çok az sayıda gelmeye başlayan çöl çekirgelerinin, ilaçlama yapılmaması ve çiftçilerin de dikkat etmemesi halinde Türkiye için de bir tehdit oluşturma ihtimali olduğunu tabir etti.
“ÖNÜNE NE GELSE YİYOR”
Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Zooloji Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ali Satar, çok kısa bir müddette yumurtlayarak ergin hale gelen çekirgelerin önlerine ne geldiyse yediklerini vurguladı. Prof. Dr. Satar, “Çöl çekirgeleri öteki çekirgeler üzere davranıyorlar, renkleri grimsi daha sonra iklim şartlarının değiştiği bitki örtüsünün zenginleştiği durumlarda bunlarda üreme ortamları oluştu. O vakit 2 ay içerisinde çabucak sayıları çok arttığı için, bu sefer de bizim göç faza geçiyorlar. Hasebiyle renkleri değişmeye başlıyor, fizyolojileri değişiyor, çok saldırganlaşıyorlar ve bulundukları ortamlardan farklı bir yere göç ediyorlar. Göç etmeden evvel bunlar tekrar çiftleşiyor, çiftleştikten sonra içlerinde 50 adet yumurta bırakan yumurta yüksükleri dediğimiz yumurta paketleri biçiminde toprağa kumlu nemli yer ise toprağın 12 santimetre altına bırakıyorlar. Yaklaşık 2 hafta içerisin de yumurtada yavrular çıkıyor, bunlara nimf ismi veriyoruz, bu yavrular onlarda bir sürü oluşturuyorlar münasebetiyle orda bulunan kültür bitkilere ziyan veriyorlar. Önlerine ne gelse yiyorlar, yaklaşık 4-6 hafta ortasında bu sefer bunlar da ergin oluyor, bu erginlerde göç fazına geçiyorlar ve böylede devam ediyor” dedi.
BİRECİK’TE GÖRÜLDÜ
Kuzey Afrika’dan Hindistan’a kadar en az 25 ülkenin bu çekirgenin tesiri altında olduğunu, Afrika çöl çekirgelerinin Türkiye Yaban Hayatı sitesine Birecik’ cilt bir vatandaşın paylaşımıyla tespit edildiğini aktaran Prof. Dr. Satar, “Ben de onu görünce bizim ülkemize gelmiş olabileceğini düşündüm. Şanlıurfa’nın Birecik ilçesinde 26 Nisan’da bu fotoğrafı paylaşmıştı, göç fazındaki çekirge Olağan faz da gördüğünüz üzere gri kalabalık olmadıkları vakit bir sürü oluşturmadığı vakit renkleri bu halde, fakat sürü halindeyken ise renkleri sarı renkte münasebetiyle gregeni faz diyoruz. Şanlıurfa’da Birecik ilçesinde buraya atılan canlı cinsleri biz teşhis ediyoruz. Burada da dikkatimiz çekti ayrıyeten birinci gördüğünüz fazdaki fotoğraf gri, fazdaki çekirge de benim doktora yapan öğrencim Mardin’de bulunmuştu. Tabi o göç fazında değil, göç fazında olan daha tehlikeli bunlar çabucak yumurtalarını bırakıyorlar o bölgeden ayrılıyorlar. Daha sonra bu yumurtadan dediğim üzere her bir dişiden 80 tane yumurta bırakıyor, bunun 50’si kurtulsa harikulade bir sayıya ulaşıyorlar. Artık her biri kendi yükü kadar günde yiyecek tüketiyor, bu da 2.5 grama tekabül ediyor. Milyonlarcası birtakım bölgelere de milyarlarcası gidiyor. Her gün bu kadar bitki yerlerse insanların ektiği hiçbir şey kalmaz. Bu çok tehlikeli çekirge tipi istilacı bir tıp bilhassa bunlara çok dikkat etmemiz gerekiyor. Bu çekirgeyi gördüklerinde mahallî ünitelere haber verilmesi lazım” diye konuştu.
Olağanda Afrika’nın kuzeyinden gelerek Suudi Arabistan üzerinden İran ve Pakistan güzergahından Hindistan ve Çin’ kadar giden istilacı çekirgelerin rüzgarın tesiriyle Suriye’ye geçtiği belirtildi. Suriye’nin Deyrizor kentinde görülen istilacı çekirgenin Şanlıurfa’nın Birecik ile Suruç ilçesinde hudut çizgisine yakın bölgede görülmesi kaygıya neden oldu. Manzaraları çekilen istilacı çekirgenin şimdi Türkiye için bir tehdit oluşturmadığını söyleyen Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Zooloji Anabilim Kısmı Lideri Dr. Öğr. Üyesi Şahin Toprak, iklimsel değişiklikler nedeniyle böcek popülasyonunda değişme olabileceğini belirtti. Çekirgelerin önemli manada takip edilerek tedbir alınması gerektiğini Söyleyen Toprak, “Ben bir şeye vurgu yaparak başlamak istiyorum. Global iklim değişikliğiyle ilgili yeryüzünde, dünya genelinde çok önemli iklimsel değişimler kelam konusu. Hasebiyle bu iklimsel değişimlere bağlı olarak çok önemli böcek göçlerini görebiliyoruz. Şu anda kritik olan bizim çöl çekirgesi dediğimiz Schistocerca gregaria cinsine ilişkin çekirgelerin ülkemize gelip gelmeyeceği ve ya hudutta mı değil mi, bu sorulara karşılık aramak üzere biz de çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bana Suruç bölgesinde Schistocerca gregaria çeşidine ilişkin bir fotoğraf gönderildi. Hasebiyle bu değerli bir kriter. Yalnızca fotoğraf üzerinde yorum yapmak çok hakikat değildir ama şu anda Suudi Arabistan, Sudan ve Suriye’nin Deyrizor kentine kadar gelen bir çekirge istilasından bahsedebiliyoruz. Münasebetiyle bu ülkemize şu anda gelebilir noktasında. Münasebetiyle bilhassa sondaki Vilayet Tarım Müdürlükleri ve çiftçiler tarafından takip edilmesi gerekiyor. Biz de bilimsel çalışmalarımızı yapıyoruz, takip ediyoruz. Şu anda çok kritik bir seviyede değiliz lakin tedbir alınması noktasında A ve B planlarını yapmamız gerekiyor” dedi.
Çekirgelerin Suriye’deki durumla ilgili net bir bilgi olmadığını söyleyen Toprak, “Deyrizor bölgesi Rakka’nın güneydoğusunda ve ülkemize yakın bir alan. Orada görüldüğü lakin popülasyon durumuyla ilgili şu ana kadar net bir bilgi yok lakin bu bizim için değerli bir bilgidir, üzerinde durulması gereken bir veridir” dedi.
TÜRKİYE’DEKİ ÇEKİRGE İSTİLALARI
Geçen yıllarda bilhassa Siverek’te bir çekirge salgının olduğunu söyleyen Toprak, “Şu anda ziraî faaliyetler artık eser alma noktasında, çekirgelerin de en ergin olduğu periyoda rast geliyor. Münasebetiyle önüne gelen her şeyi silip süpürüp yer değiştiriyorlar. Ekseriyetle tarlaların kenarına yumurtalarını bırakmak suretiyle dönemde çok süratli bir popülasyon artışıyla karşı karşıya kalınabilir. Tarlaların kenarlarının sürülmesi yumurtaların açılmasında kıymetli bir tedbir mekanizmasıdır” formunda konuştu.
YETKİLİLERE HABER VERİLMESİ KIYMETLİ
Türkiye’de birinci kez çekilen istilacı çöl çekirgesinin fotoğrafını gösteren Toprak, “Bu çekirgeyi şayet çiftçilerimiz ve vatandaşlarımız görürlerse kesinlikle bizimle bağlantıya geçsinler. Tarım Vilayet Müdürlüklerine haber verebilirler. Bu bahsettiğimiz Afrika çöl çekirgesi ve istilacı olan bir tür” tabirlerine yer verdi.
İKLİMSEL DEĞİŞİKLER BÖCEK POPÜLASYONUNU DEĞİŞTİREBİLİR
Dünyadaki iklimsel değişikliklerin böcek popülasyonunu etkilediğini söyleyen Toprak,” Yalnızca çekirge istilasından bahsetmiyoruz. Burada bir mevzuyu daha vurgulamamız gerekiyor. Global iklim değişikliği birebir vakitte daha evvel görülmeyen böcek cinslerinin ülkemize, bölgemize gelmesi manasına da gelebilir. Hasebiyle böcek popülasyonunun çok uygun takip edilmesi gerekiyor. Bu sivrisinek, karasinek, kene olabilir, hamamböceği olabilir. Başka vektör özelliği, hastalık taşıyan böcekler de dahil olmak üzere popülasyonlarının her ay takip edilmesi gereken bir vakit dilimindeyiz” diye konuştu.
