Türk Arkeoloji Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Gaziantep Büyükşehir Belediyesi iştirakinde, Avrupa Birliği’nin takviyesiyle hayata geçiriliyor. Böylelikle bugüne kadar sekiz yabancı estitünün faaliyet gösterdiği Anadolu topraklarında birinci defa kendi enstitümüz de yer alacak. Türk arkeoloji ekolünü geliştirmek ve aktif kılmak için kurulan enstitünün çeşitli şuralarında, alanlarında ihtisaslaşmış Türkiye ve Avrupa’dan 430 kültür, sanat ve bilim insanı misyon alıyor. Bu çalışmalar, içinde enstitü merkezi, Türkoloji İhtisas Kütüphanesi, aktiflik alanları ile Arkeometri Laboratuvarı da bulunan Gaziantep’teki Kendirli Kompleksi’nde yürütülecek.123 yıllık geçmişiyle tarihteki değerli olaylara tanıklık eden tarihi Kendirli Kompleksi 1920-1921 yılları ortasında 10 ay süren Antep Kuşatması sırasında ‘siper’ olarak kullanıldıktan sonradan sinema, halkevi ve öğretmenevi olarak hizmet verdi.
1933 yılında, Ramazan Bayramı’nı geçirmek üzere kente gelen Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, Gazianteplilere Kendirli Kilisesi’nin balkonundan seslendiği biliniyor. Kompleksin bahçesine tarihi dokuyu bozmayacak halde, tek katlı inşa edilen Arkeometri Laboratuvarı da tamamlandı. Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü, Arkeometri Laboratuvarı ile ülkemizdeki ‘saha yönetimi’ laboratuvarına sahip birinci enstitüsü oldu. Kullanıma hazır hâle gelen ve aygıt alımları tamamlanan laboratuvar, arkeometrik araştırmalarda analitik tekniklerin öğretilmesini destekleyecek. Merkez ile nitelikli bilimsel araştırmaları yürütme misyonunun yanı sıra ‘restorasyon’ ve ‘konservasyon’ üniteleriyle çalışarak mevcut altyapıya katkıda bulunmak da hedefleniyor. Arkeolojik kazılardan elde edilen örneklerin yurt içinde tahlil edilmesini sağlamak üzere tasarlanan Arkeometri Laboratuvarı, arkeometrik yayınlarla da Türk Arkeolojisini destekleyecek. Bu değerli çalışmayı Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü Projesi ekip başkanı Prof. Dr. Nevzat Çevik ve Arkeometri Laboratuvarı Sorumlusu, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü Hakemli Mecmuası Genel Yayın Direktörü Prof. Dr. Rânâ Özbal ile konuştuk.
Türk arkeoloji enstitümüzün olmaması en büyük eksiklikti
Akdeniz Üniversitesi Klasik Arkeoloji Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nevzat Çevik enstitü hakkında sorularımızı cevapladı.
Ülkemizin birinci ulusal arkeoloji enstitüsü olan Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü’nün değeri nedir? Bu topraklarda yapılan arkeolojik çalışmalara nasıl bir katkı sunacak?
Enstitüsü’nün odağında; Türkiye sonları içindeki tüm uygarlıklar, eski çağlarla ilgili bilim alanları ile öncülü çalışmalardan farklı olarak Türk ve İslam arkeolojisi var. Mezopotamya, Ortadoğu, Trans Kafkasya, Balkanlar, Akdeniz, Karadeniz, Ege ve Orta Asya ile ilgili arkeoloji ve kültürel miras çalışmaları da Enstitü’nün ilgi hudutları dâhilinde.
Arkeoloji denildiğinde aklımıza çoğunlukla hafriyat çalışmaları geliyor lakin Enstitü’nün faaliyet alanı bunun ötesinde görünüyor. Yakın vakitte hayata geçecek hangi çalışmalarınız var?
Hafriyat, arkeolojik araştırma sistemlerinden yalnızca birisi. Meğer bunun ötesinde bilimsel, eğitsel, toplumsal, kültürel ve sanatsal ilgilerden oluşan çok çıktılı büyük bir dünya var. Enstitü ile amaçlanan da bu görünen yüzün ötesine geçerek arkeolojinin odakta olduğu, Orta Doğu ve dünyaya bu alandaki yetkinliğimizi ve gelişimimizi gösterebileceğimiz bir kültür-sanat merkezi ortaya koymak.
ULUSAL ARKEOLOJİ ŞURASI GERÇEKLEŞECEK
Merkez olarak Gaziantep’in seçilme sebebi nedir?
Her sürecin uzaktan yapıldığı dijital yeni dünyada artık binaların hangi kentte olduğunun bir kıymeti kalmadı. Öte yandan Gaziantep, Türkiye’nin en dinamik iktisat ve turizm metropollerinden biri ve tüm ülkedeki çalışmalara dayanak ve servis verebilecek imkânlara ziyadesiyle sahip. Kentin, içinde bulunduğu bölge Mezopotamya, İran, Akdeniz ve Anadolu’nun hem tarihî hem de çağdaş buluşma merkezi olarak binlerce yıldır arkeolojik yerleşimlere sahne oldu. Buna bağlı olarak da çok sayıda değerli arkeolojik hafriyat ve yüzey araştırması yürütülüyor. Bölge kentlerinde Türkiye’nin en değerli müzeleri ve çok sayıda üniversite bulunuyor.
Arkeolojide bir adım daha öne gideceğiz
Arkeometri Laboratuvarı Sorumlusu, Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü Hakemli Mecmuası Genel Yayın Direktörü Koç Üniversitesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Programı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rânâ Özbal ile ülkemizde birinci defa kurulan arkeometri laboratuvarında ne çeşit çalışmalar yapılacağını anlattı.
Enstitü faaliyetlerine konut sahipliği yapacak komplekse Arkeometri Laboratuvarı kuruldu. Bu laboratuvarda ne tıp faaliyetler yapılacak?
Bunun yanında merkezin ana faaliyetlerinden biri; gerek araştırmacılara gerekse mesela tez yazan öğrencilere arkeolojik materyallerin mukayeseli ve yoruma dönük tahlilleri konusunda dayanak olabilmek. Enstitü işçisi bu hususta hem eğitici çalıştaylar düzenlemeyi hem de gelen öğrenci ve hocalara birebir dayanak olabilmeyi planlıyor. Yapılan çalışmaları yorumlayıp sonuçları bilimsel yayınlarda ve elbette ayrıyeten kamuoyu ile de paylaşmayı amaçlıyor.
BİRİNCİ GAYE TAŞINABİLİR BİR LABORATUVAR KURACAĞIZ
Laboratuvar yapılan arkeolojik çalışmalara nasıl taraf verecek?
MAĞARA FOTOĞRAFLARI DE CAMİİ ÇİNİLERİ DE ALANDA İNCELENECEK
Arkeometri Laboratuvarının ileriye dönük planları nedir?
Arkeometri Laboratuvarı yalnızca bu aygıtlarla sonlu kalma niyetinde değil. Birinci amaç bir taşınabilir laboratuvar kurarak, tahlilleri alanda yapabilecek teknikler ve aygıtlarla donanmış bir ekipman ve grup oluşturmak. Böylelikle portatif aygıtlarla uzmanları hafriyat alanlarına getirip gerekli örneklemenin yapılabilmesi ya da laboratuvara getirilemeyen eserler, freskler, mağara fotoğrafları ya da camii çinilerin alanda incelebilmesi amaçlanıyor. Gerekli adımlar atılıyor ve heyecanla bu etapların gerçekleşmesini bekliyoruz.
Bu türlü bir laboratuvarın Türkiye Arkeolojisine ne üzere katkısı olacak?
