Doğal gaz gereksiniminin yüzde 40’ını Rusya’dan karşılayan AB ülkeleri, doğal gazı öbür kaynaklardan temin etmenin zorluğu nedeniyle gaz yaptırımına soğuk bakıyor.
Avrupa ülkelerinin önderleri, hafta içi yapılan ve Rusya’dan alınan petrolü yüzde 90 azaltma kararıyla sonuçlanan AB Başkanlar Doruğu’ndan sonra güç yaptırımlarında frene basacaklarının sinyalini verdi.
Rusya’ya karşı doğal gaz yaptırımları mümkün görünmüyor
Belçika Başbakanı Alexander De Croo, Brüksel’deki tepe toplantısının akabinde petrol yaptırımlarını içeren paketin büyük bir adım olduğunu belirtti. Lakin artık yaptırımlara orta verilmesi gerektiğini söyleyen De Croo, doğal gaz ambargosunun petrolden çok daha karmaşık bir bahis olduğunu tabir ederek gaz yaptırımına sıcak bakmadığının işaretini verdi.
De Croo, geçen hafta da yaptırımlarda temel prensibin bunların karşı tarafa daha fazla ziyan vermesi olduğunu söylemişti. Rusya’ya uygulanan yaptırımların Avrupalılar üzerindeki tesirinin ağır olmaması gerektiğine işaret eden De Croo, dış siyasetlerin sadece orta sınıf vatandaşların bunları savunabilmesi halinde sürdürülebileceğini belirtmişti.
İrlanda Başbakanı Micheal Martin de dünkü tepeden sonraki açıklamasında petrol yaptırımlarını bir dönüm noktası olarak nitelendirdi ve doğal gaz yaptırımı konusunda bir uzlaşının petrolden çok daha güç olacağını söz etti.
Rusya’ya karşı en sert reaksiyon gösteren ülkeler ortasında yer alan Estonya’nın Başbakanı Kaja Kallas ise “Gerçekçi olmak gerekirse doğal gazın yaptırım paketinde olacağını sanmıyorum.” dedi.
Avusturya Başbakanı Karl Nehammer de AB’nin Rus gazına yönelik bir adım atmaması gerektiğini söyledi. Nehammer, petrolü telafi etmenin daha kolay olduğuna işaret ederek “Doğal gaz, güç arz güvenliği açısından petrolden çok farklı bir pozisyonda bulunuyor. Münasebetiyle gaz ambargosu bir sonraki yaptırım paketinde ele alınmayacak.” diye konuştu.
Petrol yaptırımı bile birtakım üye ülkelerin sert ters tavrı sonucunda gevşetilmişken mümkün bir doğal gaz yaptırımının AB ülkelerini bölmesine kesin gözle bakılıyor. Ayrıyeten, doğal gaz tedariki petrol kadar kolay gerçekleşmiyor. Petrol milletlerarası piyasalarda öbür kaynaklardan deniz yoluyla sağlanabilirken doğal gazın zati sıkışık piyasalarda tedariki basitçe mümkün olamıyor.
Doğal gaz yaptırımı iktisada ziyan verir
AB’nin Rusya’dan doğal gaz alımını düşürmesinin başta Almanya ve İtalya üzere kıtanın en büyük ekonomilerine büyük ziyan vermesi bekleniyor. Bunun bir öteki sonucu da Avrupalıların çok yüksek güç faturalarıyla müsabakası olacak. Son devirde Avrupa’da enflasyon aslında tepe yapıyor. Enflasyondaki artışın en değerli nedeni güç fiyatlarındaki artış olarak ortaya çıkıyor.
Güç eserlerinin fiyatındaki süratli yükselişle birlikte kriz nedeniyle besin fiyatları da artıyor. Bu durum genel fiyat düzeylerini üst taşıyor ve alım gücünü düşürüyor. Bu nedenle güç fiyatlarını daha da üste taşıyacak doğal gaz yaptırımı beklenmiyor.
AB, Rusya’yı yaptırımlarla vurmak istiyor
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın akabinde AB, Rusya’ya yönelik çok sayıda yaptırım paketi hazırladı. Hali hazırda AB’nin yürürlükte olan beş yaptırım paketi bulunuyor. Bunlar, finans, güç, ulaşım, ihracat denetimi ve finansmanı ile vize siyaseti üzere çeşitli alanları kapsıyor.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’u da içeren, ortalarında Rus Parlamentosu üyeleri ile tanınmış oligarklar, gazeteciler, hükümet ve ordu yetkililerinin bulunduğu yüzlerce kişi ve onlarca Rus kurumu da AB yaptırım listesinde yer alıyor. Bu kişi ve kurumların mal varlıkları dondurulmuş durumda ve seyahat yasağı uygulanıyor. AB’nin Ukrayna ile ilgili yaptırım uyguladığı kişi sayısı bini aştı ve kurum sayısı da 100’e yaklaştı.
Yaptırımlar kapsamında çok sayıda Rus bankası da milletlerarası ödeme sistemi SWIFT’ten çıkarıldı. Ayrıyeten, Rusya Merkez Bankası’nın Batı ülkelerindeki rezervleri donduruldu. Rus denizcilik kesimine ekipman tedariki yasaklandı. Rus gemilerin, Avrupa limanlarını kullanması engellendi. Rusya’dan kara nakliyesi de yaptırım kapsamına girdi. Rusya’ya lüks mallar, ileri teknoloji elektronikler, yazılımlar, hassas makineler ve ulaşım ekipmanları üzere başka eserleri amaç alan ihracat yasakları uygulandı.
Kömür yaptırımı
AB, Rusya’ya karşı kömür ve öteki katı fosil yakıtların satın alınması, ithal edilmesi yahut AB’ye ulaştırılmasını da yasakladı. Bu yaptırım doğrultusunda Ağustos 2022’den itibaren yılda 8 milyar avro bedelindeki Rusya menşeli yahut Rusya’dan ihraç edilen kömür ve öteki katı fosil yakıtların AB tarafından satın alınması, ithal edilmesi yahut AB’ye aktarılması sona erecek.
Petrol ithalat yasağı
En son AB Komitesi mayıs başında altıncı yaptırım paketini hazırladı.
Pakette, Rusya-Ukrayna Savaşı’nda yer alan yüksek rütbeli subaylar ve kimi bireylerin yaptırım listesine eklenmesi, Rusya’nın en büyük bankası olan Sberbank ve öbür 2 bankanın milletlerarası ödeme sistemi SWIFT’ten çıkarılması, Rus devletine ilişkin 3 kanala yayın yasağı uygulanması, Rusya’nın danışmanlık hizmetlerine erişiminin kesilmesi, Rusya’dan ham petrol tedarikinin 6 ayda, rafine eser tedarikinin de yıl sonuna kadar kademeli olarak kaldırılması yer alıyordu. Bu pakette yer alan bilhassa petrol ithalatının yasaklanması konusu üye ülkeler ortasında sorun çıkardı.
Macaristan pakete karşı
Başını Macaristan’ın çektiği Çekya, Slovakya ve Bulgaristan üzere ülkeler yürürlüğe girmesi için oy birliği gereken pakete karşı çıktı.
AB üyesi ülkeler petrol yasağı konusunda ağır müzakereler yürüttü. En son paketin Rusya’dan tankerlerle petrol alımını kapsaması, boru sınırlarının yaptırım dışında tutulması istikametinde revize edilmesiyle AB ülkeleri uzlaşı sağlayabildi. AB ülkelerinin başkanları, mutabakat sağlayabilmek için Rusya’dan Avrupa’ya petrol taşıyan Druzhba boru çizgisini yaptırımlardan muaf tuttu.
Ayrıyeten, deniz yoluyla petrol ithalat yasağının yıl sonuna kadar devreye girmesine karar kılındı. Böylelikle yaklaşık sekiz aylık bir periyot daha Rusya’dan petrol alımının kesintisiz devamı sağlandı.
AB, tükettiği petrolün yaklaşık yüzde 25’ini Rusya’dan ithal ediyor. AB’nin Rusya’dan petrol ithalatının 3’te 2’sini deniz yoluyla, üçte biri de boru çizgisiyle yapılıyor.
