Hazine Ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Hande Fırat’ın CNN Türk’te yayınlanan Gece Görüşü programında gazetecilerin sorularını yanıtlıyor. Bakan Elvan, koronavirüsle gayrette 133,7 milyar TL takviyenin verildiğini söyledi.
Bakan Elvan’ın konuşmasından satır başları:
SALGIN ÜLKE EKONOMİLERİNİ NASIL ETKİLEDİ?
2020 yılının başından itibaren kovid hadisesi ile karşı karşıya kaldık. Bu tarihimizin en büyük sıkıntılarından biriydi. Ülkeler dediler ki ‘havaların ısınması ile bu sorundan büyük ölçüde kurtulacağız.’ Değişik ülke yöneticileri DSÖ’nün açıklamalarını eleştirip, bu salgının daha çabuk sonlanacağını söylediler. Ekonomik açıdan nasıl bir fotoğraf ortaya çıktı? Global büyümede bir daralma kelam konusu. Gelişmiş ülkelerde bu oran yüksek daha yüksek. Dünya ticareti yüzde 8,5 oranında küçüldü.
Avrupa başta olmak üzere arz şokları yaşandı, tedarikte önemli kopukluklar yaşanmaya başladı. Önemli bir genişlemeye gidildi. Bilhassa ülkelerin merkez bankaları mali genişlemeye gittiler. Borçlanma tarafına baktığımızda yeniden epey dramatik bir tablo var. Herkes zorlanıyor. Kamu maliyesinde de önemli meseleler kahırlar çıktığını görüyoruz. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin önemli bütçe açıkları ile karşı karşıya kaldıklarını gördük. Hayatımızda birinci kez karantina nedir? Bunu yaşamak zorunda kaldık. Global ölçekte 114 milyon insan işsiz kaldı.
2021 yılı ile birlikte nasıl bir tablo ile karşı karşıya kaldık. Ekonomik aktivitede daralma kelam konusu oldu. Global ölçekte bir büyüme bekleniyor. Ekonomik aktiviteye şu an epeyce canlı. Sanayi bölümü başta olmak üzere ekonomik aktiviteler canlı. Üretim ve ticaret prestiji ile kriz öncesi periyottan daha uygun pozisyonda olduğunu tabir etmek istiyorum.
‘UZAKTAN ÇALIŞMA YAYGINLAŞACAK’
Bu yıl borçlanma devam ediyor. Dünya borçlanma sorunu ile yüzleşmek zorunda. Nasıl bir yaklaşım içinde olacak ülkeler? Sistem nasıl dönecek? Kovid’in getirdiği bir öbür konu da insanların artık dijitalleşmeye daha çok kıymet verdiğini görüyoruz. Beklediğimizin ötesinde bir gelişme olacağını düşünüyorum. Türkiye dijitalleşme alanında çok kıymetli adımlar attı. Uzaktan çalışma tekrar en değerli konulardan biri olacak. Uzaktan çalışmanın önemli biçimde yaygınlaşacağını düşünüyorum.
‘TÜRKİYE’NİN AVANTAJI VAR’
Türkiye’nin başka ülkelere nazaran bir avantajı var. Bizim eser çeşitliliğimiz kelam konusu. Neyi istersek onu üretebiliyoruz. Geçmişte Türkiye’ye yatırım yapmayı düşünüp de Doğu Avrupa’ya yatırım yapanların pişman olup “Keşke Türkiye’ye yatırım yapsaydık” dediğini biliyoruz. Türkiye, eser çeşitliliği açısından kapasitesi geniş.
‘KÜRESEL ÖLÇEKTE UYUMA GEREKSİNİMİMİZ VAR’
Çok enteresan birtakım sayılar var. Faizlerin artması ile birlikte fon akışı gelişmek olan ülkelere durma noktasına geldi. Finansman gereksinimi olan, gelişmekte olan ülkelerin bundan sonraki süreçte zorlanacağını söz etmek istiyorum. ABD tahvil faizlerindeki artışların bu ülkelere değerli tesiri olacağını tabir etmek istiyorum. Global ölçekte değerli bir uyuma gereksinimimiz var.
VİRÜSLE ÇABADA 133,7 MİLYAR TL’LİK DAYANAK
Mart 2020’den 2021’ye nazaran istihdamda daha âlâ pozisyonda olduğumuzu söylemek istiyorum. Merkezi idare bütçemizden 2020-2021 devri 78.6 milyar lira harcadık. Bugüne kadar yapılan harcama 133,7 milyar lira. Haziran sonuna kadar yaklaşık 176 milyar lira harcama yapmış olacağız.. Fiyatsız müsaade dayanaklarımız var. Kovid-19 sürecinde 206 milyar liralık Tarım Kredi, esnaf kredi ile vergi ve prim borcu ertelendi. Bu meblağ yıl sonunda 219 milyar lira olacak. Kredi programları kapsamında firmalara 315 milyar liralık kredi verildi Biz kovid olayının bu kadar uzun süreceğini düşünmemiştik. Buna karşın epey yeterli gidiyoruz. İmkanlarımız ölçüsünde vatandaşlarımıza takviye veriyoruz. Esnaflarımız da güç günler geçirdi. Sağlıkçılarımız fevkalade bir fedakarlık gösterdiler. Çalışanlarımızın de her fedakarlığı yaptığını görüyoruz. Onlara da huzurlarınızda çok teşekkür etmek istiyorum. Bu dinamik bir süreç. Gelişmelere bakacağız. Kısa çalışma ödeneğini uzattık örneğin. Salgının seyri, aşılamanın suratı bunların hepsi değerli. Şu an uygun gidiyoruz. Münasebetiyle şayet yeni bir şok ile karşı karşıya kaldık. Elbette hükümet olarak üzerimize düşeni yapacağız.
BÜYÜME SAYILARI
2020 yılının büyümesi hakikaten Çin ile birlikte olumlu kapatan ülke olduk. Gelişmelere baktığımız vakit 2020 yılının birinci çeyreğinde talep çekişli bir büyüme görüyoruz. Kovid ile birlikte ikinci çeyrekte yüzde 10’un üzerinde bir küçülme oldu. 2,5 milyon civarında işsiz kalan vatandaşımız kelam konusu idi. Bir kredi genişlemesi kelam konusu oldu. Bu genişleme ile birlikte güçlü bir iç talep ortaya çıktı, bu taleple birlikte bunun getirdiği birtakım enflasyon görünümünü olumsuz etkiledi talebin artması ithalatınızı ve cari açığınız üst çekti. Bu yapılmasaydı çok farklı bir tablo ile karşı karşıya kalabilirdik. İç talep ile büyüdüğümüzü görüyoruz. Talep çekişli bir büyüme kelam konusu oldu. 2020 yılında yüzde 1,8’lik büyüme gerçekleştirdik. Fevkalâde bir tablo ile karşı karşıyasınız. Bu tabloda sizin birtakım tedbirler almanız gerekiyor. İç talepteki canlanma sonrası, makro ihtiyati önlemler alındı. Kredilerdeki 60 aya olan vade eylül ayı itibariyle 36 aya çekildi. Gerisinde kasım ayı itibariyle bilhassa bu güçlü talebin biraz daha güçlü gitmesi talebiyle birtakım önlemler aldık.
BİRİNCİ 3 AYDA 50 MİLYAR DOLARLIK İHRACAT GERÇEKLEŞTİ
2021 yılı birinci çeyreğinde iktisadi faaliyetler epeyce güçlü. 2021 yılı birinci çeyreğinde kapasite kullanım oranlarında önemli artışların olduğunu görüyoruz. Epeyce canlı sanayii bölümü baş aktörü oynuyor. 2021 yılının birinci çeyreğine baktığımız vakit yeniden dış ticaret açısından hayli canlı olduğunu görüyoruz. Ocak şubat ve mart aylarında her ay rekor kırdık. Birinci üç ay 50 milyar dolarlık ihracat gerçekleşti. Yüzde 17’nin üzerinde ihracatta bir büyüme kelam konusu. İhracat performansı açısından güzel gidiyoruz. Euro bölgesi bir ünite büyüdüğü vakit bizimi ihracatımız 4 ünite büyüyor. 200 milyar doları ihracatta yakalayacağız. 2021 yılında bir diğer değerli şey; makine teçhizat yatırımlarında önemli bir artış olduğunu görüyoruz. Sermaye malı ithalatında da önemli artışlar olduğunu görüyoruz. 2021 yılı epey nitelikli sağlıklı ve sürdürülebilir bir yıl olacak.
Dış talebin artması demek sizin daha çok üretip ihracat yapmanız demektir. Çok daha istikrarlı bir yıl olacaktır. Çok önemsiyorum. 2021 yılın özetleyecek olursak, iç ve dış talebin istikrarda olduğu fiyat istikrarının bilhassa gözetildiği, nominal talebin başarılı bir formda yönetildiği ve bizim yapısal reformlarımızın desteklediği bir büyüme olacak. Biz bu büyümeye yapısal reformlarımızla önemli bir takviye vereceğiz. Riskler de var fırsatlar da var. Risk diyebileceğimiz bir şey olay sayılarının seyri ve aşılama suratı son derece değerli. Bizim yaz devrinde turizm alanındaki performansımız aşılama ve kovid olaylarına bağlı olacak. Kapanma nedenlerinin başında yer alıyor.
HADİSELERDE DÜŞÜŞ OLURSA TURİZMİN ÖNÜ AÇILACAKTIR
Bayram sonrası hadise sayılarında bir düşüş kelam konusu olur ve biz turizm dönemine rahat gireriz. Kimi ülkeler muhakkak kriterler koydular o kriterleri sağlamanız gerekiyor. Sıhhat Bakanımız ile dün kısa bir görüşme gerçekleştirdik. 8-9 bin düzeyine inilmesi turizmin önün açacak üzere gözüküyor. Olay sayısının azalması vatandaşlarımıza daima söylediğimiz maske ara kurallarına uymasını kıymetli görüyorum.
BİRİNCİ ÇEYREKTE YÜZDE 6 BANDINDA BİR BÜYÜME BEKLİYORUZ
ABD çok süratli toparlanıyor Çin tıpkı halde, Euro bölgesi birinci çeyrekte biraz ağır yaşadı. Aşılama suratına baktığımız vakit AB ülkelerinde de olumlu gidişatın olduğunu görüyoruz. Bu bize ihracat performansımızın daha da olumlu yansıyacak. 2021 yılında büyümenin yarıya yakınını dış ticaret tarafından alacağız. Birinci çeyrek için 5-6 bandında olabilir diye düşünüyorum. İkinci çeyrekte baz tesiri ile birlikte çift haneli bir büyüme göreceğiz. Yılın geneline bakınca ben 5’in üzerinde bir büyüme gerçekleşeceğin düşünüyorum. Türkiye açısından global büyüme bizim büyümemize olumlu tesir edecek.
DETAYLAR GELİYOR…
