Doç. Dr. Jenerasyonum Güvendeğer Doksat, 0–3 yaş ortasındaki çocukların, boşanmanın ne olduğunu idrak edemedikleri halde, anne ve babalarındaki gerginliği hissettiğinin altını çizerek, ”Ayrı kaldıkları ebeveynin eksikliğini de hissederler. Bu durumda kendileri de huzursuz, gergin ve külfetli olurlar. Uyku ve yemek nizamlarında sorun olabilir” dedi.
4–6 yaş ortasındaki çocuklardın, olayın hukuksal boyutu olmasa dahi, aile kurumunda bir ayrılık olacağını anladığını söyleyen Doksat, ”Genellikle bu durumu şiddetle reddederler. Kelam konusu ayrılığın gerçekleşmemesi için ellerinden geleni yaparlar. Anne yahut babalarına sorun çıkartırlar. Huzursuz ve külfetli olurlar” diye konuştu.
Bir sonraki küme olan 7–10 yaş ortasındaki çocukların, boşanmanın türel ve manevi boyutlarını tam olarak idrak ettiğine dikkat çeken Doksat, ”Bu yaş kümesi, meskendeki geçimsizliğin çok ağır olduğu olgularda, anne yahut babalarına bu mevzuda anlayış gösterip boşanma fikrine karşı çıkmayabilirler. Lakin, konutta sıcak bir tartışma ortamının yaşanmadığı ortamlarda, çocuklar bu fikri tekrar reddederler.”
”Annelerinin ve babalarının kelamlarını dinlemezler, huzursuz ve külfetli olurlar. Akademik muvaffakiyetleri etkilenebilir. Okula gitmek istemeyebilirler. Okulda arkadaşlarına karşı saldırganca davranabilirler” tabirlerini kullandı.
Doksat, 11–16 yaş ortasındaki çocukların ise konutta yaşanan problemin farkında olduğunu vurgulayarak, ekseriyetle bir ebeveynlerini daha haklı bulduklarını söyledi.
Doksat, ebeveynlerden birini haklı bulan çocuğun, koalisyonu andıran bir muahedeye kadar ilerleyebileceğini belirterek kelamlarına şöyle devam etti: ”Boşanma olayına çok sıcak bakamasalar da bağlantıda bilhassa zahmet yaşadığına empati yapabildikleri ebeveynlerinin haline anlayış gösterip boşanmaya istek verirler. Aile içinde taraf tutma ve kutuplaşmalar yaşanabilir.”
Çocuk bir ebeveynine karşı isyankârca davranırken, güçsüz olduğuna inandığı başka ebeveynine daha fazla bağlanabilir. ”Bu yaş devrindeki çocuklar bir yahut her iki ebeveyne karşı çok manipülatif bir tavır sergileyebilirler. Maddi ve manevi muhtaçlıkları doğrultusunda mevcut durumu kullanarak isteklerde bulunabilirler. Ergenlik periyodu problemlerini daha sıkıntı formda atlatırlar.”
”Ders muvaffakiyetleri olumsuz etkilenebilir yahut tam aksisi olarak kendilerini çok ders çalışmaya verebilirler. Akranlarıyla birlikte geçirdikleri müddet artar. Bu yaşlarda arkadaş seçiminde yanılgılı kararlar alabilirler. Sigara, alkol ve husus suiistimali riski artabilir. İç meşakkati, hayattan keyif alamama, konsantrasyon meseleleri, çabuk sonlanma, uyku ve iştah problemleri, boşluk duygusu üzere depresif belirtiler ortaya çıkabilir. Kimlik arayışı uzayabilir ve kendilik hissinin oturması daha fazla vakit alabilir.”
11 kritik tavsiye
Boşanma olayının gerçekleşmesinden evvel, çiftlerin bir müddet başka yaşayıp bağlarını tekrar gözden geçireceklerini çocuklara açıklamaları ve ilgiye bu talihi verdikten sonra boşanma kararı almaları. Ebeveynlerin kendi bağlantılarıyla ilgili olarak çocuklarını hakim tayin etmemeleri, çocukları üzerinden birbirlerine haber iletmemeleri. Kaliteli anne-çocuk, baba-çocuk münasebetinin hiçbir biçimde değişmeyeceğinin çocuğa anlatılması.
Boşanma olayının gerçekleşmesi durumunda, bundan sonraki hayatlarında olacak, maddî manevi tüm değişikliklerin çocuklara evvelce anlatılması. Boşanma sürecinde ve sonrasında anne ve baba ortasındaki uygarca bağlantının ve hürmetin korunması, ebeveynlerin çocuğa karşı hiçbir formda birbirlerini kötülememeleri. Boşanmadan sonra çocuğun birlikte yaşamadığı ebeveynini nizamlı formda ziyaret etmesini temin edecek muahede protokolünün oluşturulması.
Boşanma sonrasında çocuğun her iki ebeveyni ile olan bağının kaliteli bir biçimde devam etmesi, çocuk üzerinden öteki meskende nelerin yaşandığına dair bilgi toplama arayışına girilmemesi. Çocuğun temel bakım, korunma, sıhhat, eğitim ve duygusal gereksinimlerinin her iki ebeveyn tarafından da eşit dağılımlı olarak temin edilmesi.
Boşanma öncesinde ve sonrasında çocuktan gelebilecek olan maddi, manevi ve manipülatif davranışlara karşı hazırlıklı olma, ebeveyn otoritesinin kaybedilmeden korunması. Çocuğun akademik muvaffakiyetinin, kurduğu arkadaşlıkların, ziyanlı alışkanlıklarının yakından takip edilmesi, sorun varsa derhal müdahale edilmesi. Bu mevzularda yaşanan rastgele bir sorun durumunda, boşanmış çiftlerin en kısa vakitte bir çocuk ve ergen psikiyatrından profesyonel takviye almaları son derece değerlidir.
