Nur Kaplan
ANKARA – Ekonomik krizin derinleşmesi, peş peşe gelen artırımlar, alım gücünün süratle düşmesi, temel besinlere ulaşımda çekilen zahmetler, veliler ve okul çağındaki çocuklar üzerinde yıkıcı tesir yaratıyor.
Aileler çocukları için düzgün bir yarın sağlayamamanın kaygısını duyarken uzmanlar, bu tabloda yoksulluğun gelecek jenerasyonlara miras kalacağı yorumunu yapıyor. Ankara, İzmir ve Kocaeli’de yaşayan veliler ile ekonomik krizin çocuklar üzerinde yarattığı tahribatları konuştuk.
‘ÇOCUĞUMA BAKTIKÇA VİCDAN AZABI ÇEKİYORUM’
Bir fabrikada minimum fiyatla çalışan Gülden Şenyiğit, 49 yaşında, üç çocuk sahibi bir anne. Eşiyle boşanmasının akabinde çeşitli zahmetlerle ayakta durmaya çalıştığını, bankalara borcu olduğunu söyleyen Şenyiğit, bir anne olarak çocuğuna “iyi bakamıyor” olmanın vicdan azabını çektiğini söyledi. Şenyiğit’in anlatımına nazaran, aldığı maaş ikinci haftada bitiyor ve cebinde çocuğuna harçlık verecek para kalmıyor. Otobüs kartında kâfi ölçü olmadığını, işe nasıl gideceğini “kara kara” düşündüğünü, elektrik, doğal gaz faturasını ödeyemediğini ve her an kesilebileceğini belirten Şenyiğit, yaşadığı durumu şu sözlerle anlattı: “Son bir yıldır ne yaparsam yapayım toparlayamıyorum, ek iş de yapsam olmuyor. Oğlum gelişim bozukluğu yaşıyor, yaşıtlarından uzunluğu kısa. Bir anne olarak çocuğuma o kadar yetersiz ve verimsizim ki… Yaklaşık 1,5 aydır pazara çıkamıyorum. Hiçbir vakit bir kilo eser almadım. Çocuğun canı geçen çilek çekti, alamadım. Bazen canı bir şey istediğinde, ‘Anne paran var mı?’ diye soruyor ve bu soru beni daha çok kırıyor. Az evvel çamaşır astım, eşofmanı yırtık. Çocuğum büyüyor, eşofman küçülüyor lakin ben yerine yenisini alamıyorum. Dikiyorum, sonraki gün tekrar yırtılıyor. Yenisi 150 lira. Nereden kısıp alayım? Okul pantolonu dışında diğer pantolonu yok. Bayramda aldığım tişörtler var ancak onlar da küçüldü. Bu çocuk dışarı çıkmak istememekte haklı değil mi? Onu kursa göndermek bile hayal. Bu problemler nedeniyle okuluna bile bu sene hiç gitmedim. Çocuğuyla ilgilenemeyen bir anneyim, utanıyorum. Öğretmeni bana bir şey söylerse o an oturup ağlarım.”
‘KENDİ AYAKKABIM PARÇALANINCAYA KADAR GİYİYORUM’
Kalp rahatsızlığı, omurga sıkıntıları, genetik Akdeniz ateşi, rahim kanseri kuşkusu olan Ayşe Gürbüz ise tarlada günlük 130 lira yevmiyeyle çalışan, bütün hayatını kızına adadığını söyleyen 55 yaşında bir bayan. Eşini kaybetmesinin akabinde kalan 500 lira “dul maaşı” ile geçinmenin mümkün olmadığını, işe gitmek zorunda kaldığını söyleyen Gürbüz, bazen tarlada bazen de tertip işinde çalıştığını anlattı. Çocuğunu çok sıkıntı kurallarda yetiştirdiğini söyleyen Gürbüz, şunları kaydetti: “Kızım bazen arkadaşlarıyla bir kafede oturmak istiyor. Ben de çok az 30 lira verebiliyorum, harcamış oluyor. ‘Annecim çok harcıyorsun’ diyorum. Bana, ‘Anne hayat çok kıymetli, ben ne yapayım?’ cevabını veriyor. Açlık hududunun altında yaşıyorum. Kızımın isteklerini mümkün olduğunca karşılamaya çalışıyorum. İki yıl evvel bir kapüşonlu kıyafet aldım, onu kesip kullanıyor. Mezuniyeti için güç bela uygun fiyata elbise aldık lakin ayakkabı alamadık. Bunlar küçük şeyler lakin yoruyor insanı. Kendi ayakkabım acıtmadığı, parçalanmadığı sürece giyiyorum.”
ÜÇ ÇOCUĞA BİR AYAKKABI
Emekli rehber öğretmeni Mehtap Kutlay ise üçüz çocuk sahibi. Çocuklarının üniversite imtihanına hazırlandığını söyleyen Kutlay, “Şimdiye kadar para hesabı yapan beşerler değildik, yapsak bile onların gereksinimlerinden kısmazdık” diye başladı anlatmaya. Evvelden konut ve otomobil alabileceği meblağdaki emekli ikramiyesini, bugün çocuklarının dershanesi için harcadığını söyleyen Kutlay, yeni bir test kitabı aldıklarında işaretleme yapmadan üç çocuğunun da kullanmasını sağladıklarını söz etti. Kutlay yaşadıkları sıkıntıları şöyle anlattı: “Rehber öğretmenken okuldaki çocuklarla bu mevzuları konuşmak kolaydı. Artık ibre bana döndü ancak benim anlatabileceğim kimse yok, paylaşamıyorum, susuyorum. Çocukların ayakkabı muhtaçlığı oluyor, bir tane alıyoruz. Başkaları eskileri giyiyor. Meskene giren parayı gördükleri için hiçbir talepleri olmuyor, olamıyor. Üç çocuk bir ortada olunca kendi ortalarında sosyalleşiyorlar, arkadaşlarıyla dışarıda görüşmeleri yok, bunu kendileri tercih ediyor. Harcamaları yalnızca temel gereksinim dâhilinde.”
‘ÇOCUKLARIMA YETEMİYOR OLMAK TANIM EDİLEMEZ BİR DUYGU’
Hakan Eken, 56 yaşında emekli ve iki çocuk babası. Geçen yıla oranla bu yıl alım gücünün önemli oranda azaldığını, çocuklarıyla toplumsal faaliyetlerinin bitme noktasına geldiğini, bir baba olarak onların gereksinimini karşılayamıyor olmanın tanım edilemez bir duyguya sebep olduğunu söyledi. İçinde bulunduğu durumu “karamsarlık hakim” diye tanım eden Eken, şunları söyledi: “Çocuklar bazen arkadaşlarıyla çay içmek istiyor. Harçlıklarına ek yapamadığımız için o günkü tost parasını arkadaşlarına harcayabilsin diye öğlen yemeklerini konutta hazırlıyoruz. Evvelden zorlandıkları dersler olduğunda dayanak alıyorduk. Artık onu yapamıyoruz, yalnızca öğretmenlerin söyledikleri kitapları önceliyoruz. Aşikâr bir vakit sonra ek işlere girmeyi düşünmeye başlıyorsun. Lakin yaş, piyasa, uygun iş, emeğime ve vaktime değecek işler bulmak güç.”
‘YOKSULLUK EĞİTİMİN ÖNÜNDE ENGEL’
Öğrenci Veli Derneği (Veli-Der) Genel Lideri Ömer Yılmaz’a nazaran, yoksulluk çocuklar üzerinde fizikî, ruhsal, ruhsal olarak daha fazla olumsuz tesir yaratıyor. İktidarın bir an evvel meseleleri görmesini ve gerçekçi tahliller üretmesini talep eden Yılmaz, “Ailelerin yoksulluğu, çocukların bunu içselleştirmesine neden oluyor. Sağlıklı beslenemeyen, vitamin alamayan çocuk, demir eksikliği, bodurluk, bedensel bozukluklar yaşıyor. Yoksulluk, eğitim önünde bir mani. Geçim çabası çocukları eğitimden uzaklaştırıyor. Bilhassa lise çağındaki çocuklar örgün eğitimin dışını itilerek, çalışmak zorunda kalıyor” dedi.
‘KARAR ALICILAR YÜZÜNÜ YOKSULLUKLA UĞRAŞA DÖNMELİ’
Dezavantajlı bölgelerden başlanarak buradaki çocuklara ve ailelerine maddi takviye sağlanması gerektiğini söyleyen Yılmaz, “Çocukları en azından su ve yemek üzere temel gereksinimlerden mahrum bırakmamamız gerekiyor. Bir jenerasyonun yoksulluğu içselleştirmesi daima fakir olacağı tesirini yaratır. Biz onlara bunu yaşatamayız. Gelir dağılımdaki uçurum derinleşirken, karar alıcıların yüzünü yoksullukla gayrete dönmesi gerekiyor” diye konuştu.
