Besin alerjisi , “belirli bir yiyeceğe maruz kalındığında tekrarlanabilir halde ortaya çıkan spesifik bir bağışıklık yansısından kaynaklanan olumsuz bir immünolojik reaksiyon” olarak tanımlanır. Besin alerjisi bazen hafif kızarıklık ve kaşıntı ile kendini gösterirken bazen ölümcül olabilen önemli tepkilerle kendini göstermektedir.
Besin alerjisi sıklığı nedir?
Besin alerjileri son yıllarda dünyada giderek artmakta ve kesin olarak kanıtlanmış hastaların sayısı daha düşük olmakla birlikte %10’lara yaklaştığı bildirilmektedir. Çocuklarda, yetişkinlere nazaran daha sık olarak görülmektedir. Besin alerjileri her yaşta ortaya çıkabilir. Annenin sütünden alerjik besinlerin geçebilmesi nedeniyle yalnızca anne sütü alan bebeklerde de doğumdan itibaren görülebilmektedir.
Besin alerjisi görülme riskini artıran nedenler?
Besin alerjisi genetik, çevresel nedenler ve gen-çevre etkileşimi sonucunda gelişmektedir. Besin alerjisi bilhassa anne, baba yahut kardeşinde alerjik hastalığı olan çocuklarda daha sık görülmektedir. Lakin tek bir gen sorumlu olmadığı için bu tesir yatkınlık formunda olmaktadır.
Hijyen ve mikrobiyal faktörlere maruziyet eksikliği, bağırsak mikrobiyotasının bileşimi, diyet, obezite, omega 3, antioksidan yiyeceklerin alımında azlık, antiasit ilaç kullanımı, D vitamini eksikliği ve ek besinlere başlanmasında gecikme üzere faktörler ve çevresel kimyasal maruziyetin, batılılaşmış bir hayat biçimine sahip ülkelerde besin alerjisi oranındaki bu kaygı verici artışa katkıda bulunduğu öne sürülmüştür.
Egzama besin alerjisi gelişimi riskini artırıyor
Egzama, besin alerjileriyle güçlü bir halde alakalı bir risk faktörüdür. Egzama ile başvuran bebeklerin fıstık alerjisi gösterme mümkünlüğünün 11 kat ve yumurta alerjisi olma mümkünlüğünün 6 kat daha fazla olduğu bildirilmiştir. Cilt bariyerinin değiştirilmesinin alerjenle teması kolaylaştırdığını düşündürmektedir. Dahası, cilt bariyerini korumak için gerekli bir protein olan filaggrin’deki mutasyonlar, artan besin alerjisi riski ile ilişkilendirilmiştir.
Deterjan ve paklık unsurları besin alerjisini artırabilir!
Bilhassa klor içeren paklık materyalleri teneffüs yolları bariyeri yanında deri bariyerinin bozulmasına da tesirli olabiliyor. Deterjan ve paklık gereçlerinin kalıntı bırakmayan hipoalerjenik olanlarının tercih edilmesi, çift durulama yapılması yararlı olabilir. Bozulmuş deri bariyeri, besin proteini içeren sabun, şampuan ve nemlendiriciler daha kolay besin alerjisi gelişmesine neden olabilir.
Bulaşıkta kullanılan paklık hususlarının kalıntıları da bağırsak bakteri çeşitliliğini makûs tarafta etkileyerek bilhassa bağırsak geçirgenliğine neden olarak besin alerjisi gelişmesine neden olabilir. Bu nedenle kalıntı bırakma özelliği düşük olan paklık eserlerinin tercih edilip çift durulama yapılması yararlı olabilir.
Sabun, şampuan ve nemlendiriciler içindeki besin proteinleri besin alerjilerine davetiye çıkarıyor
Cildin besin alerjenlerine, bilhassa de yer fıstığına karşı ana hassasiyet bölgesi olduğunu gösteren artan ispatlar var. Yer fıstığı yahut kabuklu ağaç yemişi alerjisi olan hastaların birden fazla, birinci reaksiyonlarını, bir besinin birinci sefer yenmesiyle yaşamaktadırlar. Bu nedenle, alerjene karşı hassaslığın anne karnında başladığı ve ayrıyeten anne sütü yahut öteki bir maruz kalma yolu olan ciltten temasla besine maruz kalmayla meydana geldiği öne sürülmüştür.
Birtakım sabunlarda bulunan buğday, süt, soya üzere proteinlerin cilde temasla bu besinlere alerji gelişmesi ortasında da bağlantı bulunmuştur. Besin proteinlerine deri yoluyla maruz kalmanın besin alerjisi hassasiyetini artırdığı bildirilmiştir. Bebeklerin yıkanması için ve nemlendirilmesi için kullanılan eserlerin içinde besin proteinlerinin bulunmaması besin alerjisi gelişmesini önlemede yararlı olacaktır.
Erken ek besine başlamak besin alerjileri gelişmesini engelliyor
Besinin ağız yoluyla erken alınmasının ise besin alerjisinin önlenmesi için yarar sağladığı bildirilmektedir. 4 ayını dolduran çocuklarda besinlerin tadımlık olarak erken başlanması besin alerjisinin gelişmesinin önlenmesi için yararlı bir yaklaşım olabilir.
Meskende evcil hayvan beslenmesi besin alerjisi gelişimini engelleyebilir
Besin alerjisine karşı kollayıcı epidemiyolojik faktörler, büyük kardeşlere sahip olmayı ve erken hayatta evcil hayvan maruziyetini içerir. Evcil hayvan sahipliği, konut ortamındaki yüksek mikrobiyal çeşitlilik ile bağlantılıdır.
Evcil hayvanların, çocuğun bir yaşına gelmeden meskene alınmasının daha sonra evcil hayvan alerjisi gelişimini de azalttığı da bir gerçektir. Bu nedenle bilhassa meskende evcil hayvan beslemeyi isteyen ailelerin, besin alerjisi için yararını da düşündüğümüzde, çocuğunuz doğmadan meskene evcil hayvanın alınması, besin alerjisi gelişimini ve ilerde evcil hayvan alerjisi gelişimini tedbire bakımından yararlı bir yaklaşım olacaktır.
Sezeryan doğum besin alerjisi riskini artırıyor
Birkaç rapor mekonyum (ilk bebek dışkısı) mikrobiyota bileşimini tanımlasa da, mikrobiyal kolonizasyonun rahimde başlayabileceğini öne sürmesine karşın, anne karnında bebeğin bağırsağın steril olduğuna inanılmaktadır. Mekonyum yenidoğan bebeğin birinci kakasıdır ve bu kakada bağırsaktaki dört ana bakteri (Actinobacteria, Bacteroides , Firmicutes ve Proteobacteria) bulunmuştur.
Çalışmalarda, olağan bir bağırsak mikrobiyotasının ve bağışıklık sisteminin kurulması ve geliştirilmesinin hayatın birinci aylarında daima mikrobiyal maruziyet gerektirdiğini ve bunun çok hijyen nedeniyle tehlikeye atılabileceğini göstermektedir. Hayatın birinci üç yılında bağırsağın mikrop çeşitliliği yetişkinlerin bağırsağındaki mikrop çeşitliliği seviyesine ulaştığı öne sürülmüştür. Olağan doğan çocuklarda yararlı mikroplar bebeğin bağırsağına yerleşip barsağın bariyerinin olgunlaşmasına ve immün sistemin gelişmesine büyük katkı sağlamakta ve besin alerjisi gelişimini engellemektedir.
Sezaryenle doğan bebeklerde kollayıcı mikroplar bebeğin bağırsağına yerleşemediği için barsak bariyeri gereğince gelişemiyor, bunun sonucu olarak da besin alerjenleri bağırsaktan daha kolay geçmekte ve bağışıklık sistemi alerjik istikamette yanıt vermektedir. Bunun sonucu olarak da besin alerjisi gelişme mümkünlüğü artmaktadır.
Erken ve gereksiz antibiyotik başlamak besin alerjisine davetiye çıkarıyor
Bilhassa birinci 2 yaşta antibiyotik başlanması alerjik hastalıkların gelişimi artırıyor. Zira antibiyotikler şimdi olgunlaşmamış bağırsakta yararlı bakterilerin yok olmasına neden olarak bağırsak geçirgenliğini bozmakta, bunun sonucu olarak da besin alerjisinin daha kolay gelişmesini sağlamaktadır.
İşlenmiş besinler, besin alerjisi gelişmesine neden olabilir
Bebeklik periyodunda beslenme ile alerjik hastalıkların gelişimi ortasındaki bağlantı şimdi tam olarak anlaşılamamıştır. Erken hayatta artan besin çeşitliliğine maruz kalma, besin alerjisi dahil olmak üzere alerjik hastalıklarla aksi orantılıdır. Fakat, besin alerjisinin gelişimi için bir risk olabilecek muhakkak diyet bileşenlerini tanımlayan nispeten az sayıda çalışma vardır.
İşlenmiş besinler, içinde bulunan emülgatörlerin (besinlerin karışmasını sağlayan maddeler) bağırsak geçirgenliğini artırdığına yönelik yayınlar vardır. Bu nedenle işlenmiş besinler da besin alerjisi gelişimini artırmaktadır. Organik beslenme bağırsak geçirgenliğini tedbire ve besin alerjisi gelişmesinde, azalmada katkı sağlayabilir. Fast food besinlerin az tüketilmesi yararlı olabilir.
Anne sütü ile beslenen bebeklerde besin alerjisi daha az görülüyor
Bebekler anne sütüyle beslenebilir, mama ile beslenebilir yahut her ikisinin kombinasyonunu deneyimleyebilir. Anne sütünün bakteri bileşimi, annenin beslenme alışkanlıklarına, genetik art plana ve demografik faktörlere bağlı olarak değişir.
Emzirmenin kesilmesi, katı besinlerin verilmesine nazaran bağırsak mikrobiyotasının bileşiminde daha kıymetli bir faktördür. Anne sütü, bebeğin bağışıklık sisteminde immünolojik muhafaza sağlamaktadır. Anne sütü kaynaklı immünomodülatör ve gözetici özellikler, immünoglobulinler, glikokonjugatlar ve oligosakkaritler dahil olmak üzere çeşitli bileşenlerle ilişkilendirilmiştir.
D vitamini eksikliği besin alerjisi gelişimi artırıyor
D vitamini eksikliği , besin hassaslığı ve IgE aracılı besin alerjisi ile alakalıdır. D vitamini eksikliği olan bebeklerde yumurta ve fıstık alerjisi mümkünlüğünün arttığı bildirilmiştir. Besin alerjisi / anafilaksi sıklığı, kâfi D vitamini sentezi için sonbahar ve kış aylarında yetersiz UVB yoğunluğunun olduğu daha yüksek mutlak enlemlerde daha yüksektir.
Düşük D vitamini, riskli bariyer fonksiyonuna, bağırsağın mikrobiyal bileşiminde değişikliklere neden olur ve antijen sunan hücreler ve T hücreleri üzerindeki tesirlerle birlikte, kişiyi besin alerjenlerine karşı alerjik karşılıklara yatkın hale getirir. Sonuç olarak D vitamini yetersizliği besin alerjisi gelişme riskini artırmaktadır.
Besin alerjisini baskılayan öteki diyet faktörleri ortasında lahana, Brüksel lahanası ve brokoli üzere turpgillerin, besin alerjisi gelişimini azaltabileceği bildirilmiştir. Diyet faktörleri direkt immünomodülatör olabilir yahut bağırsak mikrobiyotasının modülasyonu yoluyla besin alerjisini baskılayabilir.
