DİYARBAKIR Cumhuriyet Halk Partisi son bir yıldır alışık olmadığımız bir formda Diyarbakır ve bölgenin öteki Escort Bayan vilayetlerinde kendisinden kelam ettiriyor Seçimler yakın olduğu için bu durumda şaşıracak bir şey yok denilebilir Fakat daha evvel de seçimler yapıldı ve CHP bölge vilayetlerinde kaybettiği seçmeni kazanmak için hiçbir Bayan escort vakit bu türlü bir uğraş içinde bulunmadı CHP nin performansı siyaset cenahında başka sokakta farklı konuşulup yorumlanıyor Oylarında büyük bir artış olmasa da en azından kendisinden kelam ettirebiliyor olması bile escort bir muvaffakiyet olarak nitelendiriliyor
Öte yandan Cumhur İttifakı ve Millet İttifakı nın karşısına Emek ve Özgürlük İttifakı inşa edildi Emek ve Özgürlük İttifakı nın bölge vilayetlerinde şimdi masaya yatırılmadığını söylemek eskort mümkün Lakin evvelki ittifak tecrübeleri üzerinden yorumların yapıldığını belirtmek gerekiyor
Kürt problemi Kürt İslamcılığı mahallî idareler bölgesel eşitsizlik sınıf ve kimlik bağlantıları çatışma tahlili ve toplumsal barış inşası bahislerinde ulusal eskort bayan ve milletlerarası mecralarda makaleleri ve kitapları yayınlanan Cuma Çiçek ile hem CHP yi hem de Emek ve Demokrasi İttifakı nı konuştuk
‘AK PARTİ NİN BERBAT PERFORMANSI CHP NİN OYLARINI ARTTIRIYOR’
Anketler CHP oylarının bölge vilayetlerinde arttığını gösteriyor CHP nin siyasetinde radikal bir değişim gözlemlenmiyor O halde bu artışın nedenini Kılıçdaroğlu nun son periyot sergilediği performans olarak gösterebilir miyiz
Öncelikle CHP oylarındaki artışın çok sonlu olduğunu not ederek başlayayım CHP nin bölgedeki oy oranı çok düşük olduğu için buradaki küçük artışlar dikkat çekiyor Dediğiniz üzere Kemal Kılıçdaroğlu’nun son birkaç yıldaki siyasi performansı bu artışta kısmen tesirli Kısmen diyorum zira ferdî olarak toparlayıcı ve muteber bir imaj inşa etse de Kürt sorunu konusunda hala AK Parti nin 2015 öncesi gösterdiği performansın çok gerisinde bir CHP var Bundan ötürü oy artışındaki asıl dinamiğin CHP nin ve başkanının siyasi performansından çok merkezin değişme ihtimali ile ilgili olduğunu düşünüyorum Tarihî olarak esasen Kürtler içerisinde iki ana eğilim var kimi Kürtler özgün örgütlenmeler ile hak uğraşı verirken kimileri merkez partiler içinde yer alarak bir cins bölgesel uzantıları olarak siyasete dahil oluyorlar Merkezdeki partinin siyasi ve ideolojik kimliği elbette kıymetli Bununla birlikte merkezle kurulan bağın bununla hudutlu olmadığını siyasi ve ekonomik güç gayretinin de belirleyici olduğunu düşünüyorum Hakikaten bugün CHP ye meyleden birinci kümelerin iş topluluğu ve bölgedeki büyük ailelerin olması bunu teyit ediyor CHP müstakbel yeni merkez olarak görüldükçe bu oylarda daha da artış olabilir
Merkezin değişme ihtimaliyle irtibatlı olarak AK Parti nin hem siyasi hem de ekonomik alandaki berbat performansı da CHP nin oy artışlarında tesirli oluyor AK Parti siyasi olarak aslında 2015 ten bu yana tüm umutları tüketti Son bir yılda ağırlaşan ekonomik kriz siyasi krizi de geride bıraktı Bilhassa ekonomik alandaki büyük çöküş sokakta iktidar değişimi dileğini büyütmüş durumda
Son olarak HDP nin aktif bir siyaset yürütememesini de not etmek gerekiyor AK Parti’nin yanı sıra bölgedeki ikinci hegemonik siyasi gücün alandaki tesirinin azalması zati doğallığında CHP ye geniş bir siyaset alanı açmış durumda Bu noktada bu geniş siyaset alanına karşın CHP nin oy oranlarındaki artışın çok hudutlu olması bence daha dikkat cazip
‘CHP KEMİK KİTLE DIŞINDA KALAN AK PARTİLİLERDEN OY ALACAK’
CHP oylarını arttıran kesim ile ilgili ne söylemek istersiniz CHP nin oylarını hangi partilerden kopuşlar arttırdı
Yukarıda belirttiğim üzere bölgede siyaset ile bağını ideolojik ve politik kimlikten öteye siyasi ve ekonomik güç üzerinden kuran daha pragmatist bölümler CHP ye yanaşıyor Bu kümelere bölgedeki sivil ve askeri bürokrasiyi bölge dışından gelen kamu çalışanlarını da eklemek gerekir Bu kümeler için asıl belirleyici olan konu merkezle alaka kurmak Bunun yanı sıra genel olarak siyasete aralı partilerle alakaları daha esnek partilerin siyasi ve ekonomik alandaki performansına bakan kümeleri da not etmek gerekiyor Partilerin kemik kitlesi dışında kalan bu kümelerde CHP ye talih verme eğiliminin arttığını söyleyebiliriz Bundan ötürü CHP ye meyleden yeni kesitleri temel olarak daha evvel AK Parti ye oy veren kemik kitle dışındaki kısımlar oluşturuyor
Bunun yanı sıra AK Parti den kopanlara kıyasla daha hudutlu da olsa HDP den muhakkak kümeler CHP ye meylediyor görebildiğim kadarıyla Çünkü HDP 2014 yılından bu yana süratli bir yükseliş yaşadı ve 1991 2014 ortasında yüzde 6 5 i aşamayan HDP geleneği süratle yüzde 12 bandına oturdu HDP ye gelen bu yeni kesim son yıllarda hem Ankara nın Kürt problemindeki terör ve güvenlik odaklı siyasetlerinden hem de Irak ve Suriye de Kürtlerin inşa ettiği tecrübeler ve referanslar üzerinden değerli oranda kalıcı destekçilere dönüştü Bununla birlikte HDP oylarının tamamının kemikleştiğini tez etmek mümkün değil Parti performansına bakan daha pragmatist siyasetle alakası sonlu dayanak verdiği partiyle alakası daha esnek kesitler HDP içinde de var
CHP NİN AŞİRETLERLE KURDUĞU İLİŞKİ
İsimleri aşiretleriyle anılan şahsiyetlerin CHP ye katılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz Aşiretler CHP nin oylarını arttırır mı
CHP politik telaffuzunda radikal bir değişime gitmeden bilhassa Kürt sıkıntısının tahliline dönük net bir konum almadan ve bir tahlil projesi sunmadan bölgede oylarını artırma arayışı içinde Burada ideolojik ve politik kimlikten öteye siyasi ve ekonomik güç bağlantılarına yatırım yapması CHP açısından bir istikametiyle rasyonel bir seçim olarak görülebilir CHP nin aşiretlerle kurduğu bağlantıyı buradan okumak gerekir
Aşiretler yalnızca toplumsal örgütlenmeler değiller birebir vakte siyasi ve ekonomik örgütlenmeler Lokal ölçekte siyasi ve ekonomik kaynak idaresi ve paylaşımında tesirleri göz gerisi edilemez Üst ölçekli kamu ihalelerinden kent ve kır fakirlerinin istihdamına kadar geniş bir alanda tesirleri görünüyor
Geçmişe kıyasla aşiretsel bağlantılar zayıflasa da varlıklarını hala sürdürüyorlar Urfa Mardin Hakkari üzere kimi yerlerde tesirleri hala çok güçlü
Aşiretlerle kurulan bağlantılar elbette CHP oylarında kısmi de olsa bir artış sağlayacaktır Bununla birlikte iktidar olma maksadı olan bir partiye yetmeyeceği çok açık
‘EMEK VE ÖZGÜRLÜK İTTİFAKI NIN TOPLUMSAL YERİ ZAYIF’
Emek ve Özgürlük İttifakı bu çerçevede oluşturulmuş birinci ittifak değil bildiğiniz üzere Emek ve Özgürlük İttifakının evvelki seçimlere nazaran Meclis e daha güçlü girme ihtimali var mıdır
Bugün HDP nin temsil ettiği ana akım Kürt siyasetinin sol sosyalist güçlerle kurduğu ilgi yeni değil Bu ilginin uzun bir tarihi geçmişi var Cumhuriyetin birinci yıllarına kadar Kürt itirazının ana taşıyıcı aktörleri dini aktörlerdi Bununla birlikte 1960 lı yıllardan sonra Kürt itirazının ana taşıyıcı aktörleri Kürt solu oldu Kürt solu da temel olarak Türk solu içinde olgunlaştı ve büyüdü 1970 li yıllarla birlikte yollarını ayırarak bağımsızlaştı ve radikalleşti Bununla birlikte Türk solu 1980 darbesiyle birlikte büyük oranda ezildi ve toplumsal alanda temsil gücü kalmayan marjinal bir harekete dönüştü
Bildiğiniz üzere HDP geleneği Kürt muhalefetinin SHP den ayrılarak 1991 yılında Halkın Emek Partisi ni HEP kurmasıyla başladı DAİMA ile birlikte Kürt muhalefetinin ana akım partilerle uzaklığı daha da arttı 1990 lı yıllarda Kürt çatışmasının şiddetlenmesi yaşanan büyük kayıplarla birlikte Kürt siyasetinin özerkleşmesi daha da arttı Türk sokağı ve Kürt sokağı ortasında köprüler kurmak daha da zorlaştı Daha HEP in kuruluşunda ağır tartışılan ve başarısız olan bu köprü kurma siyaseti tüm ısrarlara karşın geçen 30 yıl içinde sağlanamadı Bu kıssanın son durağı bildiğiniz üzere Türkiyelileşme siyasetiydi
Tüm argümanlara ve gayretlere karşın HDP geleneğinin ittifak siyasetinin başarılı olduğunu söylemek çok güç Türkiye de sol sosyalist siyasetin toplumsal yeri çok zayıf Gerçekten toplumsal temsil güçleri zayıf olan siyasi hareketlerle kurulan bağlar bugüne kadar ne Kürt hareketini büyüttü ne de sol sosyalist hareketleri Türkiye de HDP dışında güçlü bir barış hareketi ortaya çıkmadan sol sosyalist siyaset HDP den bağımsız olarak büyümeden bu ittifak siyasetinin başarılı olması güç görünüyor Bu noktada kısa vadede radikal bir dönüşüm ortaya çıkması çok sıkıntı Sol sosyalist siyaset bir yana sosyal demokrat siyasetin çok zayıf olduğu Türkiye de Emek ve Özgürlük İttifakı nın seçimlerde sayısal bir fark yaratma ihtimali çok düşük Bununla birlikte bu ittifak sol popülist bir hareket olan HDP içinde sınıf siyasetinin güçlenmesini ve niteliksel bir dönüşümü sağlayabilir Türkiye nin içinde bulunduğu ağır ekonomik kriz sınıf siyasetinin tabanını güçlendirmiş durumda
‘HDP NİN SEÇENEKLERİ DARALDI’
HDP nin bilhassa cumhurbaşkanlığı seçiminde kilit rol oynayacağı lisana getiriliyor Seçim yaklaşırken HDP nin seçim stratejisini nasıl değerlendiriyorsunuz
Kürt siyaseti neredeyse tüm renkleriyle bugün Ankara dan dışlanmış durumda 2013 2015 Tahlil Süreci nin başarısızlıkla sonuçlanması yalnızca HDP nin temsil ettiği Kürt muhalefetini zayıflatmadı tıpkı vakitte başta AK Parti olmak üzere ana akım merkez partiler içinde siyaset yapan Kürtleri de zayıflattı Bu manada Tahlil Süreci nin muhasebesini yapmak yalnızca HDP li Kürtler açısından değil AK Parti ve CHP de siyaset yapan bugün yeni mecralar arayan Kürtler açısından da ehemmiyet arz ediyor
15 Temmuz dan bu yana Türkiye de siyaset alanının hudutlarını temel olarak Türk milliyetçileri belirliyor Bu manada HDP nin hem siyaset alanı hem de seçim siyaseti bağlamında seçenekleri çok daralmış durumda Bu daralmada burada ayrıntılara girmek mümkün olmasa da Tahlil Süreci nden bu yana HDP nin aldığı ve alamadığı durumların da tesirli olduğunu belirtmek gerekir
‘HDP İÇİN DÖNEMSEL HAREKET ALANI AÇILDI’
Bununla birlikte hem ortalama yüzde 12 bandındaki temsil gücü hem de 50 1 oy almayı gerektiren siyasi rejim HDP ye dönemsel bir hareket alanı açmış üzere Geçen yıl Eylül ayında açıklanan deklarasyondan bu yana temelinde HDP Millet İttifakı nın oyun alanını genişleten ve Kürtleri de içerecek bir muhalefet blokunun inşasını hedefleyen bir siyaset izliyor Bu manada Diyarbakır ı merkeze alan bir siyasetten fazla Ankara merkezli bir siyaset yürütüyor Bununla birlikte bu siyasetin başarılı olması Ankara da karşılık bulmasına bağlı Lakin bu siyaset bugüne kadar Millet İttifakı cephesinde bir karşılık bulmadı Görebildiğim kadarıyla seçim denklemi sayısal olarak Millet İttifakı nı HDP ye mecbur kılmadıkça da bir karşılık bulmayacak Millet İttifakı HDP siz bir seçim galibiyetini hala A Planı olarak görüyor
Not HDP ve AK Parti Diyarbakır da en çok oy alan partiler Söyleşide bu partilerden neden kelam etmediğimiz sorulabilir Seçime hakikat giderken Cuma Çiçek ile bu iki partiyi de konuşmayı planladığımızı söz etmek isteriz
