Nur Kaplan
ANKARA – AK Parti ve MHP’li milletvekillerinin imzasını taşıyan, “Hakimler ve Savcılar Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına” dair kanun teklifi TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edildi.
300’e yakın sivil toplum kuruluşunun üye olduğu İstikrar ve Denetleme Ağı (DDA), kamuoyunda 6’ncı Yargı Paketi olarak bilinen, Meclis Genel Kurulu’nda görüşmeye başlanan kanun teklifine ait siyaset evrakı hazırladı.
HÂKİM VE SAVCI YARDIMCILIĞI EĞİTİMLERİ: SORU İŞARETİ DOĞURUYOR
Yasa teklifiyle, Yargıçlar ve Savcılar Kanunu, Noterlik Kanunu, Danıştay ve Yargıtay Kanunu ile Türk Ceza Kanunu başta olmak üzere toplam 10 kanunda değişiklik öngörülüyor.
Buna nazaran, yargıda hâkim ve savcı yardımcılığı kurumu oluşturulacak, noterlere gayrimenkul satışı yetkisi verilecek ve stokçuluk yaptığı belirlenen bireylere verilen 6 aydan 2 yıla kadar mahpus cezası, 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası olarak artırılacak.
DDA’ya nazaran hâkim ve savcı yardımcılığı ile ilgili yönetmelik çıkarma yetkisinin Adalet Bakanlığı’na bırakılması “yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı” açısından sıkıntılı.
Söz konusu adımı, “yargıda aktifliği ve bu meslek kümesinin niteliğini artırmaya yönelik olumlu bir gelişme olarak” niteleyen DDA, “Ancak düzenlemede yardımcılık müddetince adayların alacağı eğitimlerin hangi başlıklarda ve ne müddetlerle yapılacağının netleştirilmemesi sürecin sonucunda adayların niteliklerinin ne tarafta artırılacağı noktasında soru işareti doğurmaktadır” değerlendirmesinde bulundu.
Adayların mesleksel yükselmelerinde kelamlı imtihana ek olarak mülakat sisteminin eklenmesini “liyakat ilkesi” açısından soru işaretleri doğurduğunu belirten DDA, “sürecin liyakat ve şeffaflık ilkelerini” yerine getirecek biçimde işleyeceğine yönelik derdin arttığını vurguladı.
STOKÇULUK DÜZENLEMESİ: MUHALEFET PARTİLERİNE YÖNELİK UYGULANMASI RİSKİNİ TAŞIYOR
Cumhur İttifakı tarafından Meclis’e getirilen bir öteki düzenleme fiyatları etkileme ve stokçuluğa yönelik cezai artırıma gidilmesi istikametinde oldu.
Bu düzenlemenin de riskler yaratacağını belirten DDA, “Yeni düzenlemeyle palavra haber argümanıyla ‘fiyatları etkileme’ cürmüne ait cezai artırıma gidilerek mahpus cezası 2 yılın üzerine çıkartılıyor. İki yıl ve altındaki hatalarda tutuklama cezasının bulunmaması nedeniyle yapılan düzenlemeyle bu tip haber ve paylaşımlara yönelik tutuklamanın önü açılmış oluyor” dedi ve itirazını şu formda kayda geçti:
“Denge ve Denetleme Ağı olarak bu düzenlemeyi söz özgürlüğü ve alternatif bilgi kaynaklarına ulaşma üzere temel hak ve özgürlükler açısından sıkıntılı buluyoruz. Yapılan düzenleme, cezai artırım yapılan bu cürümlerin meslek örgütleri, emekçi sendikaları ve öbür araştırma kuruluşlarının paylaşımlarına, bu paylaşımları haberleştiren yayın kuruluşlarına ve muhalefet partilerine yönelik uygulanması riskini ortaya çıkarıyor.”
‘YENİDEN SEÇİLMEME KARARININ KALDIRILMASI YARGITAY’IN BAĞIMSIZLIĞI AÇISINDAN SORUN YARATIR’
Teklifle, Yargıtay Birinci Başkanlık Heyeti’ne seçilenlerin bir seçim periyodu geçmeden tekrar seçilemeyeceklerine yönelik kararın yürürlükten kaldırılması amaçlandı. Bu adımın, Yargıtay’ın bağımsızlık ve tarafsızlığı açısından “sorun yaratma” potansiyeline sahip olduğunu belirten DDA, bu husustaki tespitlerini şöyle tabir etti:
“Kritik pozisyondaki, bağımsız ve tarafsız karar alması gereken kurum ve kuruluşlarda tekrar seçilmeme, kurumların bağımsızlığı ve tarafsızlığını korumak manasında kıymetli bir etken. İstikrar ve Denetleme Ağı olarak getirilen bu değişikliğin münasebetini belgisiz buluyor ve kurumsal bağımsızlık ve tarafsızlığın korunması noktasında sorun yaratma potansiyeline sahip bir düzenleme olarak görüyoruz.”
DANIŞTAY’IN MEVCUT YAPISININ YÜRÜTME TARAFINDAN KORUNMASI YARGIYA İNANCI OLUMSUZ ETKİLER
DDA, Danıştay İdari Dava Daireleri Şurası’nın mevcut yapısının korunmasına yönelik yapılan düzenlemenin de yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı bağlamında çekincelere neden olduğunu belirtti ve şu tabirleri kullandı:
“İstanbul Sözleşmesi’nden geri çekilme kararının hukukiliğine ait dava üzere toplumun yakından takip ettiği devam eden davalarda kritik kararlara imza atması beklenen Heyetin mevcut yapısının korunma münasebetinin getirilen teklifte daha açık ve net halde sunulması gerekmektedir. Aksi takdirde seçimle oluşması ve değişmesi gereken kritik bir kurumun kompozisyonunun yürütme tarafından önlendiği algısı artacak ve son devirde gözle görülür geriye gidiş yaşanan toplumun yargıya itimadı de olumsuz istikamette etkilenecektir.”
DDA’DAN TEKLİFLER: MÜLAKATLAR KAYIT ALTINA ALINMALI YA DA KALDIRILMALI
Hâkim ve savcı yardımcılığı mühletince adayların alacağı eğitimlerin hangi başlıklarda ve mühletlerle yapılacağının netleştirilmesi gerektiğini, mülakat sürecinin büsbütün kaldırılmasının düşünebileceğini, kaldırılmadığı takdirde mülakatların kayıt altına alınması uygulamasına gidilebileceğini belirten DDA, kelam konusu teklifin başka unsurlarına ait tekliflerini ise şu başlıklarda sıraladı:
– Fiyatları etkileme ve stokçuluğa karşı uğraş çerçevesinde getirilen cezai artırımlar da söz özgürlüğü ve alternatif bilgi kaynaklarına ulaşma manasında geriye gidişe neden olma riskini taşımaktadır. Bu çerçevede maddede mevcut cezai yaptırımların korunmasını uygun buluyoruz.
– Yargıtay Birinci Başkanlık Heyeti’ne seçilenlerin bir seçim devri geçmeden tekrar seçilemeyeceklerine yönelik kararın yürürlükten kaldırılmasını da bu şuranın bağımsızlığı ve tarafsızlığı istikametinden olumsuz tesir yaratabilecek bir düzenleme olarak görüyor ve tekrar seçilememe kuralının korunmasının yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı açısından daha olumlu olacağının altını çiziyoruz.
– Danıştay’ın yapısına ait mevcut yapının korunmasına yönelik düzenlemelerin münasebetleri de yapılan düzenlemenin bu kurumun yürütme ile bağlantısına yönelik soru işareti doğurmaktadır. Kurumların yapısının kanunda belirtilen tarzlarla değişmesi gerekliliğini vurgulama gereksinimi duyuyoruz. (HABER MERKEZİ)
