Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) mayıs ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 2,98 arttığını ve yıllık enflasyonun yüzde 73,5’e yükseldiğini açıklamasının akabinde TCMB’nin Fiyat Gelişmeleri Raporu da yayımlandı.
Rapora nazaran, mayıs ayında tüketici yıllık enflasyonundaki artış alt kümeler geneline yayılırken bu gelişmeye en besbelli katkı temel mal ve hizmet kümelerinden geldi. Bu devirde, milletlerarası emtia fiyatları, döviz kuru gelişmeleri ve tedarik zincirinde süregelen aksamalarla üretici fiyatlarındaki artışlar sürdü.
Bu görünüm altında, B ve C göstergelerinin yıllık enflasyonlarındaki yükseliş devam etti ve mayısta geçen yılın tıpkı devrine nazaran B endeksi 4,43 puan artarak yüzde 61,63’e, C endeksi 3,67 puan yükselerek yüzde 56,04’e çıktı. Mevsimsellikten arındırılmış datalarla incelendiğinde ise aylık artışın evvelki aya kıyasla B ve C endekslerinde bir ölçü düşüş kaydettiği görüldü.
Kelam konusu gelişmelerle mayısta evvelki aya nazaran yıllık tüketici enflasyonuna katkı temel malda 1,11 puan, hizmette 1,09 puan, besinde 0,48 puan, güçte 0,44 puan ve alkol-tütün-altın kümesinde 0,41 puan arttı.
“Kirada aylık artışlar bir ölçü hızlandı”
Hizmet fiyatları mayısta yüzde 3,73 yükselirken, küme yıllık enflasyonu 3,60 puan artışla yüzde 45,78 oldu. Bu devirde, yıllık enflasyon ulaştırma hizmetlerinde yataya yakın bir seyir izledi, lokanta-otel kümesinde daha besbelli olmak üzere öbür alt kümelerde ise yükseldi.
Lokanta-otel alt kümesinde fiyatlar gerek yemek gerekse konaklama hizmetleri kaynaklı yüzde 5,47 arttı ve yıllık enflasyon 7,57 puan yükselişle yüzde 76,83’e çıktı. Başka hizmetler alt kümesi fiyatları yüzde 2,97 yükselirken, iki yıl ortadan sonra yine başlayacak olan hac ziyaretlerinin sürüklediği paket tıp kalemi bu gelişmede öne çıktı.
Ulaştırma hizmetlerinde fiyat artışları yüzde 5,14 ile genele yayıldı. Yüksek baz nedeniyle alt küme yıllık enflasyonu yatay seyrederek yüzde 78,16 oldu. Mevsimsel tesirlerden arındırılmış bilgiler, kirada aylık artışların bir ölçü hızlandığına işaret etti.
Temel mal yıllık enflasyonu mayısta 3,74 puanlık yükselişle yüzde 65,32’ye ulaştı. Bu devirde yıllık enflasyon tüm alt kümelerde yükseldi. Altın hariç güçlü mal fiyatları mayısta yüzde 2,14 artarken, küme yıllık enflasyonu yüzde 76,75 olarak gerçekleşti. Bu gelişmede büyük ölçüde mobilya, araba ve beyaz eşya fiyatları belirleyici oldu. Öbür temel mallarda fiyat artışları küme geneline yayılmakla birlikte konut ile ilgili paklık materyalleri, ferdî bakım eserleri ve konutun bakım tamiratına yönelik materyaller öne çıktı. Bu gelişmelerle küme aylık enflasyonu yüzde 3,94 oldu.
Giysi ve ayakkabı kümesinde ise mayısta aylık fiyat artışı yüzde 4,63 olurken, yıllık enflasyon 3,52 puan yükselişle yüzde 29,27’ye çıktı.
Güç fiyatları mayısta yüzde 2,90 artarken, küme yıllık enflasyonu 3,01 puanlık yükselişle yüzde 121,21 oldu. Bu gelişmede yönetilen yönlendirilen kalemlerden şebeke suyundaki yüzde 6,48’lik ve TL cinsi petrol fiyatları ile akaryakıttaki yüzde 3,97’lik fiyat artışları belirleyici oldu. Bu periyotta katı yakıt fiyatlarındaki artışlar devam ederken, tüp gaz fiyatlarında bir ölçü düşüş görüldü.
Besin ve alkolsüz içecek fiyatları mayısta yüzde 1,63 arttı ve küme yıllık enflasyonu 2,53 puan yükselerek yüzde 91,63’e çıktı.
Yıllık enflasyon işlenmemiş besinde 3,06 puan düşüşle yüzde 97,61 düzeyine gerilerken, işlenmiş besinde 7,92 puan artışla yüzde 86,01’e yükseldi. İşlenmemiş besin kümesinde mevsimsellikten arındırılmış datalar zerzevat fiyatları kaynaklı olarak taze meyve ve zerzevat kaleminde fiyatların gerilediğine işaret etti. Başka işlenmemiş besin kaleminde ise genele yayılan fiyat artışları izlendi. Bu kümede kırmızı et, beyaz et ile sütün yanı sıra pirinç ve kuruyemiş yüksek katkılarıyla dikkati çekerken, yumurta fiyat düşüşüyle öbür alt kalemlerden ayrıştı.
İşlenmiş besinde, ekmek ve tahıllar kaleminde fiyatların yüzde 3,65 artmasıyla yıllık enflasyon yüzde 90,69’e yükseldi. Öbür işlenmiş besinde aylık fiyat artışı daha besbelli olurken, bu kümede peynir ve başka süt eserleri başta olmak üzere katı-sıvı yağlar, çay-kahve, et eserleri, şeker ve temaslı eserler öne çıktı.
Alkollü içecekler ve tütün eserleri fiyatları mayısta yüzde 6,53 artarken, yıllık enflasyon yüzde 66,62’ye yükseldi. Bu gelişmede üretici firmalar kaynaklı yapılan fiyat artışları belirleyici oldu. Kümenin aylık tüketici enflasyonuna katkısı ise 0,28 puan seviyesinde gerçekleşti.
Yurt içi üretici fiyatları mayısta yüzde 8,76 arttı ve yıllık enflasyon 10,34 puan yükselişle yüzde 132,16’ya çıktı.
Son devir döviz kuru gelişmeleri, emtia fiyatlarında ulaşılan yüksek düzeyler ve tedarik zincirlerindeki aksaklıklar üretici fiyatlarını olumsuz etkiledi. Ana sanayi kümelerine nazaran incelendiğinde, yıllık enflasyon orta mallarında yataya yakın seyrederken başka alt kümelerde yükseldi. Özellikte güç enflasyonundaki artış dikkati çekti.
Fiyat artışları alt kalemler geneline yayılırken, elektrik-gaz üretimi ile dağıtımı, başka madencilik ve taş ocağı eserleri, besin eserleri, içecekler, inşaat dalı ile ilişkili olan metalik olamayan mineral eserler ve ağaç eserlerindeki artışlar öne çıktı.
Elektrik-gaz üretim ve dağıtımı fiyatları aylık bazda yüzde 38,49 yükselirken, bu gelişmede büyük ölçüde gaz imalatı fiyatlarındaki artış tesirli oldu.
