Medya izleme raporunun ikincisini yayımlayan Sivil Alan Araştırmaları Derneği, iktidar yanlısı yayın organlarında LGBTİ+ öğrencilerin nasıl temsil edildiğini inceledi. Bilgi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Özçetin’in danışmanlığını yaptığı raporu, gazeteci Beyza Kural kaleme aldı.
Araştırma kapsamında 4 Ocak-31 Mart 2021 tarihleri ortasında A Haber, Akşam, Yeni Şafak, Takvim, Sabah ve Yeni Akit ve Akit Tv’de LGBTİ+ öğrencilerin yer aldığı haberler tarandı. Toplanan 86 haberin büyük çoğunluğunun Boğaziçi Üniversitesi’ndeki aksiyonları kapsadığı belirtildi.
LGBTİ+ öğrenciler, iktidar medyasında en çok “sapkınlık” temasıyla işleniyor. EN BASKIN TEMA SAPKINLIK
Rapora nazaran haberlerde beş ana tema öne çıktı; sapkınlık, provokasyon, terör, saygısızlık, kabahat. Bunlardan en çok görüleni ise 86 haberden 25’inde geçen “sapkınlık” teması. “Sapkınlık” söylemi sıklıkla dini referanslar üzerinden inşa ediliyor. “İslam dinince lanetlenmiş olmak” sözlerinin de yer aldığı haberlerde sıkça İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun açıklamaları alıntılanıyor.
‘YENİ BİR OLAĞAN TANIMLANIYOR VE DAYATILIYOR’
Raporun danışmanı Prof. Dr. Burak Özçetin, hükümet yanlısı yayın organlarında LGBTİ+’ların sırf ‘normalin dışına çıkan marjinal’ figürler olarak değil; tıpkı vakitte bir tehdit ögesi olarak gösterildiğini söylüyor. Gazete Duvar’a konuşan Özçetin, LGBTİ+ bireylerin Türkiye’deki kimlik tartışmalarının odağında yer aldığını vurgulayarak şöyle diyor:
“Yeni bir olağan tanımlanmaya ve dayatılmaya çalışılıyor. Bu medyalarda gördüğümüz bir yandan da bunun çabası. Kendi içerisine dahil olmayanları ‘elimine edilmesi, ortadan kaldırılması ya da en âlâ ihtimalle köşesine çekilip ortalıkta çok dolanmaması gereken’ bir yere koyuyor. Ortalıkta göründüğü anda ise cezası kesilmesi gereken bir şey olarak bakıyor. En kabul edilemez olan şey de bu. Normun dışında kalanların cezalandırılması ve yok edilmesi gereken varlıklar olarak isimlendirilmesi nefret cürmünün tarifine getiriyor bizi.”
‘BİR DÜŞMAN KOKTEYLİ VAR’
İncelenen haberlerde “provokasyonun gerisindeki güç” tertipli olarak değişiyor. Provokasyon kimi vakit iç güçlerden kimi vakitse dış güçlerden kaynaklanabiliyor. Özçetin, komplocu telaffuzların popülist sağın ortak özelliği olduğunu belirtiyor: “Bir gün Alman medyası, öteki gün ABD Dışişleri Bakanlığı… Bir düşman kokteyli var. Bu çeşit şeylerde aranacak en son şey tutarlılık. Bu haberlerde, hislere oynamayı görüyoruz.”
Provokasyon temalı haber örneklerinden kimileri, raporda şöyle yer alıyor:
“LGBT’yi ideolojik kümelerle bir arada üniversitenin göbeğine oturtmuşlar’ LGBT’nin Türkiye’nin hiçbir pahası ile örtüşmediğini söz eden Soylu, ‘Tamamen Batı’nın Türkiye’ye pazarladığı, sunduğu… Bizim geçmişimizde bu türlü bir şey var da biz bilmiyor muyuz? Lakin Batı’da var. Batı, uzun vakitten beri bunu ortaya koyuyor. Getirmişler birtakım ideolojik kümelerle bir arada üniversitenin göbeğine oturtmuşlar ve bloke ediyorlar üniversiteyi’ diye konuştu.” (Akşam, 3.2.2021)
“Son dakika: Boğaziçi Üniversitesi’nde Kabe üzerinden yakışıksız provokasyon: 4 şüpheliden 2’si tutuklandı. Boğaziçi Üniversitesi önünde göstericiler Kabe üzerine şahmeran temalı figür ve LGBT-İ bayrak teması içeren fotoğrafları yere serdi. Olaya ait soruşturma kapsamında gözaltına alınan 4 bireyden 2’si tutuklandı. Savcılık, başka 2 şüpheliyi ise isimli denetim önlemi uygulanması talebiyle mahkemeye sevk etti.” (A Haber, 30.1.2021)
Takvim/ 1 Şubat 2021 LGBTİ+, SİYASİ PARTİLERİN KISALTMALARIYLA PEŞ PEŞE SIRALANIYOR
Haberlerde LGBTİ+’lar terörle ilişkilendirilerek kriminalize ediliyor. Terörün baskın tema olduğu haberlerde sıklıkla siyasi parti ve örgütlerin kısaltmaları ile LGBTİ+ tarifinin peş peşe sıralandığı görülüyor: “Polis CHP, HDP, LGBTİ militanlarını gözaltına aldı” (Takvim, 1.2.2021) tabirlerinin yer aldığı bir haberde “Bir avuç azgın azınlık”, “Öğretim üyeleri, sapkın lutiler, bisküvi çocukları” üzere sözler sıralanıyor.
Öte yandan LGBTİ+ bayrağı, cürüm ögesi sayılıyor ve nefret telaffuzuna maruz bırakılıyor. LGBTİ+ bayrağı için “Sözde bayrak”, “Sapkın lutilerin (LGBT) kelamda bayrağı”, “Eşcinsel sapkınların (LGBT) bayrakları”, “LGBT simgesinin yer aldığı bez”, “LGBT’li sapkınların bez parçası”, “LGBTİ’li sapkınları temsil eden renklerle boyanmış bez parçaları” deniliyor.
‘İÇİŞLERİ BAKANI, AYRIMCILIK CÜRMÜ İŞLİYOR’
Rapora nazaran siyasetçilerin, kelamları haberlerdeki nefret telaffuzlarının değerli bir kısmını oluşturuyor. Hükümet temsilcilerinin kelamlarının yer aldığı 20 haberden 7’sinde alıntılanan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun kelamlarının neredeyse tamamı nefret söylemi içerdiği belirtiliyor.
Haberlerde en çok alıntılanan ikinci siyasetçi Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan: “Siz talebe misiniz? Yoksa rektörlük binasını işgale kalkışan terörist misiniz? Bunlara asla fırsat vermeyeceğiz. Gereği neyse yapıyoruz. Bu ülke bir defa daha seyahat olayı yaşamayacak, yaşatmayacağız. LGBT, yok bu türlü bir şey. Bu ülke ulusaldır, manevidir.” (Yeni Şafak, 3.2.2021)
Prof. Dr. Özçetin, LGBTi+’lara karşı siyasetçilerin pervasızca nefret telaffuzunda bulunduğuna dikkat çekiyor. “Cumhurbaşkanlığı, İçişleri Bakanlığı düzeyinde sorumluluk sahibi olması gereken şahıslar bu telaffuzları pervasızca dillendiriyor. Milletlerarası hukuk normları açısından bakıldığında İçişleri Bakanı aslında daima olarak bir tıp ayrımcılık kabahati işliyor. Buradan cüret alan muhabirler, editörler bu lisanı daha da sertleştiriyor.”
‘NEFRET SÖYLEMİ HÜKÜMET SİYASETİNİN BİR KESİMİ HALİNE GELDİ’
Raporun müellifi gazeteci Beyza Kural ise siyasetçilerin nefret telaffuzunun medyayı ve yargıyı etkilediğini belirtiyor: “İçişleri Bakanı LGBTİ+’lara direkt ‘sapkın’ derken, sıklıkla ‘milli tarih’, ‘İslamiyet’ vurguları yapıyordu. Bu telaffuz Erdoğan’ın varlığını inkar etme biçimindeki nefret söylemi örneği olan ‘LGBT yok o denli bir şey’ cümlesi ile son noktasına ulaştı denilebilir. Siyasetçilerden haber metinlerini yazan şahıslara, nefret söylemi birbirini etkileyerek devam etmiş. Ne yazık ki bilhassa kriminalleştirmenin haber metinlerinde ya da siyasetçilerin kelamlarında kalmadığını görüyoruz. Öğrenciler LGBTİ+ bayrakları açtıkları, taşıdıkları gerekçesiyle gözaltına alındı, haklarında dava açıldı. Bu nedenle nefret telaffuzunun LGBTİ+’lara yönelik hükümet siyasetinin bir kesimi haline geldiği ve hükümet yanlısı medyanın da bu siyasete birinci sıradan takviye verdiğini söylemek ne yazık ki mümkün.”
‘NEFRET SÖYLEMİ YOK O DENLİ BİR ŞEY DENMESİN DİYE’
Gazeteci Kural, raporu LGBTİ+’ları maksat alan nefret telaffuzunun kaydını tutmak için hazırladıklarını anlatıyor: “Nefret telaffuzundan uzak LGBTİ+’ların haklarını odağına alan ve LGBTİ+’lara kelam veren haberlerin çoğalmasını dilerken, hayata yayılan nefret telaffuzunu içeren haberleri ise günü geldiğinde ‘nefret söylemi, yok o denli bir şey’ denmesin diye kayda geçmiş olduk.”
