Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de doğan, 7 kere başbakanlık misyonunun akabinde, 16 Mayıs 1993’te Türkiye Cumhuriyeti’nin 9. Cumhurbaşkanı seçilen Süleyman Demirel’in vefatının üzerinden 7 yıl geçti.
İnşaat mühendisi oldu, memurluğa başladı
1924’te doğan Süleyman Demirel, ilköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi ise Isparta ve Afyonkarahisar’da tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesinden Şubat 1949’da mezun olan Demirel, 1950’de Elektrik İşleri Etüt Yönetimi’nde memuriyete başladı.
“Bir elmanın yarısıyız” dediği Nazmiye ile evlendi
AA’nın haberine nazaran; Süleyman Demirel, 1948’de “Bir elmanın iki yarısıyız.” dediği, babası Hacı Yahya Demirel’in yeğeninin kızı Nazmiye Demirel ile evlendi.
ABD’de araştırma yaptı, Seyhan Barajı’nda çalıştı
Elektrik İşleri Etüt Yönetimince sulama ve elektrik mevzularında araştırma yapmak üzere ABD’ye gönderilen Süleyman Demirel, Türkiye’ye döndükten sonra 1953’te Seyhan Barajı inşaatında proje mühendisi olarak misyon yaptı. Başarılı çalışmalarıyla Başbakan Adnan Menderes’in dikkatini çeken Demirel, 1954’te DSİ Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanlığına, 1955’te ise DSİ Genel Müdürlüğü misyonuna atandı.
Eisenhower bursuyle eğitim aldı, ODTÜ’de hocalık yaptı
Eisenhower Vakfının bursiyeri olarak tekrar ABD’ye giden Demirel, yurda dönüp askerliğini yapmak üzere 1960’ta Genel Müdürlük vazifesinden ayrıldı. 1962-1964 ortasında özgür müşavir-mühendis olarak çalışan Demirel, Orta Doğu Teknik Üniversitesinde (ODTÜ) inşaat mühendisliği alanında dersler verdi.
Boğaziçi Köprüsü’nün projesini hazırladı
Boğaziçi Köprüsü’nün 1954’teki birinci projesini hazırlayan, ABD’nin milletlerarası mühendislik ve müteahhitlik firması Morrison Knudsen’in Türkiye temsilciliğini üstlenen Demirel, bu vazifesinden ötürü bir periyot “Morrison Süleyman” olarak da anıldı.
Siyasete girişi, Adalet Partisi GİK ile başladı
Süleyman Demirel’in, yarım asra yakın süren siyasi ömrü 1962’de, Adalet Partisi Genel Yönetim Şurası (GİK) üyeliğiyle başladı. Demirel, 28 Kasım 1964’te Adalet Partisine Genel Lider seçilmesinin akabinde, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965’te misyon yapan koalisyon hükümetinde Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı vazifesini üstlendi.
65’te vekil ve birinci defa başbakan oldu
Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) 10 Ekim 1965 genel seçimleri sonrası Isparta Milletvekili olarak giren Demirel, seçimlerde Adalet Partisinin tek başına iktidar olması üzerine Türkiye’nin 12. Başbakanı oldu.
6 sefer hükümet kurdu
Süleyman Demirel, 4 yıl süren bu hükümetten sonra 1969, 1970, 1975, 1977 ve 1979’da 5 kere daha hükümet kurdu.
80 darbesiyle 7 yıl siyaset dışı kaldı
Süleyman Demirel, 12 Eylül 1980’deki askeri müdahale sonucu misyondan uzaklaştırıldı ve 7 yıl yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987’de yapılan halk oylamasıyla siyasi yasaklar kaldırılınca Demirel, 24 Eylül 1987’de Hakikat Yol Partisi (DYP) Genel Başkanlığına seçildi.
91’de SHP koalisyonunda başbakan oldu
29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde, Isparta Milletvekili olarak yine TBMM’ye giren Demirel, 20 Ekim 1991’deki seçimler sonrasında Hakikat Yol Partisi ile Sosyaldemokrat Halkçı Partinin (SHP) oluşturduğu 49. Hükümet’te başbakan olarak misyon aldı.
1993’te 9. Cumhurbaşkanı seçildi
TBMM tarafından 16 Mayıs 1993’te 9. Cumhurbaşkanı seçilen Demirel, 16 Mayıs 2000’de misyon müddetini tamamladı. Kendi tabiriyle 6 sefer hükümetten giderken, 7 sefer de hükümet kurmayı başaran Demirel, 30 yaşında genel müdür, 40 yaşında parti genel lideri, bir yıl sonra da başbakan oldu.
Demirel’in Türk siyasetine damga vuran sözleri
Demirel, 7 yıllık misyon müddetinde Çankaya Köşkü’nde sayısız kabul gerçekleştirdi, 125 ülkeye gitti, yabancı devlet liderlerini Türkiye’de ağırladı, çok sayıda ili ziyaret etti.
“Gaptırmam” dediği fötr şapkasıyla bütünleşen Demirel, Türk siyasetine unutulmaz kelamlar kazandırdı. “Binaenaleyh” denildiğinde akla gelen tek isim olan Demirel’in, “Memlekette akaryakıt vardı da biz mi içtik?”, “Elektriğin komünisti olur mu?”, “Dün dündür, bugün bugündür.”, “Yürümekle sokaklar eskimez.” sözleri de siyasi tarihin unutulmazları ortasına girdi.
2013’te Nazmiye’sini kaybetti, 2 yıl sonra da vefat etti
Süleyman Demirel, 65 yıllık hayat arkadaşı Nazmiye Demirel’i, 27 Mayıs 2013’te kaybetti.
Ankara’da, 17 Haziran 2015’te 91 yaşında hayata gözlerini yuman Demirel’in, siyasi hayatı boyunca okuduğu kitaplar, fotoğrafları ve kullandığı eşyalar, doğduğu İslamköy’de açılan Süleyman Demirel Demokrasi ve Kalkınma Müzesi’nde sergileniyor.
