BMİHYK’nin Cenevre’deki merkezinin önünde toplanan yüzlerce Uygur Türkü, Yüksek Komiser Michelle Bachelet’in bu ayın sonunda Çin’in Uygur Bölgesi’ne gerçekleştireceği ziyaret öncesinde Çin’in Uygur Türklerine yönelik hak ihlallerinin milletlerarası topluluğa duyurulması talebinde bulundu.
Dünya Uygur Kongresi Lideri Dolkun İsa, İsviçre Sosyalist Parti Milletvekili Laurence Fehlmann-Rielle, İnsan Hakları Gözlemevi (HRW) Cenevre Yöneticisi John Fisher ve Avrupa Tibet Gençlik Kuruluşu Lideri Dalha Kharsar başta olmak üzere çok sayıda kuruluş temsilcisinin konuşmacı olarak katıldığı protestoda kalabalık, Bachelet’e Çin’e karşı sessiz kalmama davetinde bulundu.
Protestocular, “Uygurlar için özgürlük”, “Uygur soykırımını durdur”, “Bachelet, raporu açıkla” ve “Bachelet, sessizliğini boz” sloganları attı.
İnsan Hakları Gözlemevi’nden Bachelet’e “rapor nerede” sorusu
Konuşmacılardan Dolkun İsa, BMİHYK’nin geçen sene tamamlandığını açıkladığı Çin’in hak ihlallerine dair raporu, Bachelet’in ziyareti öncesinde kesinlikle yayınlaması gerektiğini belirterek Bachelet’e, “Çin’in değil insan haklarının yüksek komiserliğini yapın.” dedi.
BM’yi Çin’e karşı sessiz kalmakla suçlayan İsa, Bachelet’e, “Uygur Türklerine karşı yapılan katliam ve soykırım karşısında halinizi bir an evvel değiştirin.” tabirleriyle seslendi.
HRW Cenevre Yöneticisi Fisher ise Çin’in ülke genelinde aktivist ve gazetecileri nasıl susturduğu ve Uygur ile Tibet özerk bölgelerinde uyguladığı hak ihlallerini tüm dünyanın seyrettiğini vurgulayarak “BMİHYK’den Çin’in Uygurlara yönelik insanlık dışı uygulamalarını raporlaması talebinde bulunduk, lakin yaklaşık üç buçuk yıldır biz bu raporun açıklanmasını beklerken Komiserlik, sessiz kalmayı sürdürüyor.” dedi.
Geçen yıl bittiği öne sürülen raporun neden hala yayınlanmadığı sorusunu soran Fisher, “Sayın Bachelet, Çin’in hak ihlallerine dair bizim raporumuz burada. Ya sizinki nerede?” sözünü kullandı.
Bachelet’in ziyareti bağımsız ve şeffaf olmalı
Şovun akabinde Dolkun İsa, Bachelet’in bu ayın sonuna yanlışsız Uygur Özerk Bölgesi’ne ziyarette bulunacağını hatırlatarak, “2019’da BM, Çin hükümetinin Doğu Türkistan’daki insanlık cürümlerinin incelenmesi için bölgeye ziyaret talebinde bulundu. Çin hükümeti yaklaşık üç yıl sonra bu ziyarete müsaade verdi. Bizler bunun bir dostluk yahut nezaket ziyareti olmamasını, ziyaret sırasında oradaki soykırımın incelenmesini talep ediyoruz.” halinde konuştu.
İsa, bu ziyaretin bağımsız ve şeffaf gerçekleşeceğinden kuşku ettiklerini vurguladı ve “Böyle bir ziyaretin Uygur soykırımını durdurmaya hiçbir yararı olmayacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
BMİHYK’nin 2019’dan bu yana Uygur Özerk Bölgesi’nde yapılan hak ihlallerine dair dokümanları toplayıp rapor haline getirdiğini lakin altı aydır raporun açıklanmasını beklediklerini söyleyen İsa, “Geçen yılın sonuna gerçek bu raporun yayınlanmasını ümit ediyorduk. Ama Çin’in baskısından dolayı bu rapor yayınlanmıyor. Çin’in baskısına boyun eğiyorlar.” argümanında bulundu.
İsa, Bachelet’in insan haklarına dair en yetkili isim olarak bu raporu yayınlamamasının cürüm teşkil ettiğini kaydederek kelam konusu raporun Bachelet’in ziyaretinden evvel yayınlanması gerektiğinin altını çizdi.
