Kusur: Tütün ve tütün eserleri kullanmak
Tütün, içinde yer alan nikotin dışında, sigara dumanı içeriğinde bulunan yüzlerce ziyanlı unsur nedeniyle geçtiği yerler boyunca ve tüm bedende hücre yapıları ile hami bağışıklık kalkanının bozulmasına neden olarak kanser oluşumunu tetikliyor.
Baş-boyun, akciğer, mesane ve pankreas üzere ölümcül kanser çeşitleriyle birlikte toplamda 14 kanser cinsinin gelişiminde rol oynayan tütün ile tütün eserleri; kanserlere bağlı ölümlerin yüzde 25-30’undan, akciğer kanserine bağlı ölümlerin de 87’sinden sorumlu oluyor. Sigara içmeyenlere nazaran sigara içen erkekler 23 kat, bayanlar da 17 kat kadar daha fazla akciğer kanseri riski taşıyor.
Kusur: Hareketsiz yaşamak, batılı üslubu beslenmek
Hareketsiz ömürle birlikte ‘Batı şekli beslenme’ olarak nitelendirilen doymuş yağ asidi ve kırmızı etin ağır tüketilmesiyle kolon kanseri riski yüzde 45 oranında artıyor. Bu cins beslenme ve hayat üslubunun getirdiği obezite nedeniyle de rahim, göğüs, pankreas ile mide kanserlerinin oluşma riski de yüzde 30 yükseliyor.
Yanılgı: Fazla alkol tüketmek
Önemli alkol tüketimi; ortalarında yemek borusu, göğüs ve karaciğer kanseri üzere çeşitli kanser tiplerinin gelişiminde kıymetli rol oynuyor. Örneğin yapılan çalışmalarda; günde 14 gram (360 ml bira, 150 ml şarap, 45 ml viski, rakı vb) ve üzerinde alkol tüketimi ile göğüs kanseri riskinin yüzde 23, kolon kanserinin yüzde 17, yemek borusu kanserinin de yüzde 220 oranında arttığı gösterildi.
Yanılgı: Mangalda sık sık et/ zerzevat pişirmek
Karbonlaşmış besin hususlar bedene ziyanlı olan pirolizat ve çeşitli amino asitleri içerir. Bu bileşikler bilhassa mide ve bağırsak sistemi kanserleri için riski arttırıyorlar.
Yanılgı: Uzun mühlet korunmasız güneşlenmek
Uzun müddet korunmasız güneşlenme; güneşin ziyanlı ultraviyole ışınları nedeniyle cildin alt katmanlarında (dermis) bulunan hücrelerin DNA yapılarının kırılarak denetimsiz bölünmelerine, hami bağışıklığın baskılanmasına ve bu yolla melanom ile öbür cilt kanserlerine yer hazırlıyor. O denli ki 25 yaşından evvel 6 kere yahut daha fazla önemli güneş yanığıyla karşılaşmak melanom riskini 2.7 kat, öteki cilt kanserlerini de 1.7-2 kat arttırıyor.
Solaryum aygıtlarıyla bronzlaşmak ise cilt kanseri riskini 6 kat kadar yükseltebiliyor. Kanser gelişimini önlemek için solaryumdan uzak durmak, güneşin ziyanlı ışınlarının ağır olduğu 10:00-16:00 saatleri ortasında dışarı çıkmamak, güneş maruziyeti bulunan vakitlerde SPF 30 ve üzeri esirgeyici kullanmak gerekiyor
Kusur: Paketlenmiş besinler ve gözetici içeren işlenmiş besin eserlerini tercih etmek
Bozulmamaları için nitrit ve nitrat eklenen konserve besinler ile azo tipi boya içeren besin eserleri direkt karsinojendir. Ayrıyeten bisfenol içeren plastik kaplı eserler, bu unsurun besine geçmesi yoluyla göğüs ve prostat kanserlerine taban hazırlıyorlar. Satüre yağ asidi, rafine şeker ile un içeren eserlerin tüketimi de oksidayon ve enflamasyonu tetikleyerek kansere yol açıyor. Çok şekerli tatlılar da insülin hormonunun çok salgısı yoluyla hücre bölünme ve büyüme yollarını uyararak kanseri tetikleyebiliyor.
Kusur: Tatlandırıcı içeren içecekleri abartmak
Yapılan çalışmalarda; tatlandırıcı içeren içeceklerin çok ölçüde tüketilmesi; fazla ölçüde aspartam alınması yoluyla birtakım hematolojik kanserlerle ilişkilendiriliyor.
Kusur: Gerilimi yönetememek
Yapılan çalışmalarda çok gerilimin tek başına kanseri tetiklediği gösterilmemiştir. Fakat, bununla birlikte gelebilecek çok tütün ve alkol tüketimi üzere makus alışkanlıkların kanserle direkt alakası ortaya konmuştur. Gerilimden uzak durmak için yeterli uyumak, mümkün olduğu kadar hareketli olmak, haftanın üç günü tertipli antrenman için vakit ayırmak çok değerli.
Kusur: Geceleri uykusuz geçirmek
Televizyon açık iken uyumak ve geç saatlere kadar uykusuz kalmak üzere uyku sistemi ile kalitesini olumsuz etkileyen yanlışlı alışkanlıklarımız da kanser riskini artırıyor. Melatonin; uyku döngüsü ve ‘sirkadiyen ritim’ olarak nitelendirilen bedenin biyolojik saatini düzenlemekle misyonlu bir hormon. Uykuyla ilgili yanılgılı alışkanlıklarımız nedeniyle, beynin orta bölgesinde yer alan küçük bir organ olan epifiz, melatonin hormonunun salgısını bozarak kanser oluşumunu tetikliyor.
Kusur: Başucunda cep telefonuyla uyumak
Cep telefonları ve mikrodalga fırınlar üzere elektromanyetik radyasyon kaynağı aygıtların kanser ilgisi uzun müddettir toplum çapında endişe yaratan bir mevzu olarak tartışılıyor. Geçmişte yapılan hayvan deneylerinde, bu tıp non-ionize ışımaların ‘myelom’ denen bir hematolojik kansere yahut yumuşak doku tümörlerine yol açabileceği tarafındaki bilgi, bu mevzuyu gündeme getirdi. Radyofrekans radyasyonunun, yakında bulunduğu dokuda şeker metabolizmasını hızlandırarak yahut damarlarda genişleme ve ısı değişimi yoluyla kanseri tetikleyebileceği öne sürüldü.
Lakin epidemiyolojik çalışmalarda bunların toplum bazında kanserle direkt bağlantısının kanıtlanamadı. Tekrar de telefon başucumuzda uyumamak ve konuşurken kulaklık kullanmak yoluyla aygıtla uzun müddetli yakın temastan kaçınmak, mümkün bir kanserden korunmak için öneriliyor.
