Cömert Uygar Erdem
29 Temmuz tarihli Resmi Gazete de ÇED Yönetmeliği yayımlandı Yine yayımlanan yönetmelikle dunyayla benim aramda izle ilgili söylenecek birçok tenkit var Bir kısmı yönetmeliği yayımlayan etraf hukukçusu meslektaşlarım tarafından da dillendirildi Onlara katıldığımı belirtip burada kendi eklemelerimi yapmak istiyorum
ÇED MEVZUATINI KALKINMA VE YATIRIM PROGRAMLARI DİZAYN duran izle EDİYOR
İlk defa 1993 te yayımlanan yönetmelik periyot devir revize ediliyor devir dönemse sil baştan yazılıyor Yürürlüğe girdiği günden bu yana 16 sefer kısmi revizeye uğrayan 6 defa de yine eli roth presents my possessed pet izle yayımlanan yönetmelikten kelam ediyoruz Bu değişiklikler elbette ki yalnızca yargı kararlarından kaynaklanmıyor İktidarın kalkınma yatırım programları ile şirketlerin lobicilik faaliyetleri de ÇED mevzuatını her seferinde yeni baştan dizayn edebiliyor
YEŞİL elite izle KALKINMANIN ESİNTİLERİ
Bakanlık yeni yönetmelikte yeşil kalkınma hedefleri kapsamında değişiklik yapıldığını aktardı İktidarın yeşil kalkınma olarak nitelendirdiği gayeler Paris Mutabakatı’nı yürürlüğe koyduktan sonraki süreçte lisana getirilen green deal yeşil mutabakat emily in paris izle çalışmalarının bir kesimi Fikrimce de iktidarın yeşil kalkınma ihtilali olarak nitelendirdiği süreci işletişindeki yaklaşım ÇED Yönetmeliği’ne de aktarılmış
MUHATABINI DIŞARIDA BIRAKAN SÜREÇLER
Yeşil mutabakat sürecine ait uyum Bakanlıklar ve patron epic adventures with bertie gregory izle örgütleri eliyle yürütülürken iklim krizinin gerçek mağduru olarak yurttaşlar sivil toplum meslek kuruluşları sendikalar sürecin büsbütün dışında Bu saydığım oluşumlar pazarlık adabı yürütülen süreçte salon etkinliklerinin iştirakçisi olmaktan öteki bir erkek severse izle hakka sahip değiller Birebir yaklaşım ve gaye ÇED Yönetmeliği’ne yansıtılınca dernekler vakıflar sendikalar meslek kuruluşları sürecin dışına çıkarılmış yatırımcı ile Bakanlık ortasında götürülen müzakerede bireyler etkisizleştirilmiş Bunu hem halk tarifindeki ersan kuneri izle değişiklikten hem de ÇED raporunun kapsamını belirleyecek üniversite belediye meslek örgütü sendika üzere kuruluşların katıldıkları toplantı etabının kaldırılmasından anlayabiliriz
Önceki düzenlemede hukukî kişi olarak tanımlayabileceğimiz dernek vakıf meslek odası birlik generation drag izle üzere hukuksal oluşumlar artık ÇED sürecine katılma hakkına sahip değiller Bu durum ÇED sürecindeki toplantılara dernek barolar ve başka meslek odalarının iştirakini katılsa dahi kelam hakkı almasını engellemeye yönelik Bilimsel gibi izle manada da hususun uzmanı olarak nitelendirebilecek oluşumlar sürecin dışına itiliyor
Maalesef etraf idaresinin tertibi Bakanlık ve yatırımcı ortasında ilgi ile dizayn ediliyor Bakanlığın Alo Çevre 181 diye vilayet ve ilçe müdürlüklerinde yaptığı afiş çalışmaları dahi bireylere değil yatırımcılara yönelik bilgilendirme hizmeti Süreçte projenin tesir alanındaki birey ya da kümeler baroların kent ve etraf hukuk kurullarından mühendis ve tabip odalarından ekoloji örgütlerinden mevzuya dair teknik hukuksal istikametten dayanak almak zorunda kalıyorlar Öte yandan kelam konusu süreçlere dahil olmak bu saydığım toplulukların doğal varlık nedeni Yani bireyler yardım istiyor diye değil kendi tüzükleri gereği de bu sürece dahil olmaları gereken hukuksal oluşumlar bir yönetmelikle sürecin dışında bırakılıyor
ONLINE TOPLANTI İŞTİRAK HAKKINI KISITLAYACAK
Yönetmelikle ÇED raporunun içeriğinin oluşturma evresi ile ÇED raporunun içeriğini tartışma basamaklarına da ayarlar çekilmiş ÇED raporunun incelendiği İnceleme Kıymetlendirme Kurulu toplantıları online olarak yapılabilecek Uygulamada birey ve toplulukların bir bütün bindirme yapmadıkları toplantılar projeyi kendileri de çok düzgün bilmeyen ve buyruk icabı orada olan kamu vazifelileri ve şirket çalışanlarının seremonisiyle tamamlanıyor Sürecin dışına itilen hukuksal kişilikler ise bu bahiste panzehir vazifesi üstleniyorlar Gerze deki termik santral projesi Fatsa daki altın madeninin kapasite artışı başvurusu üzere süreçler inceleme ve kıymetlendirme kurullarından geçemediği için rafa kalktı
KAPSAM BELİRLEME TOPLANTISI KALDIRILDI
ÇED raporunun kapsamı içeriği iskeleti ilgili kamu kuruluşu üniversite meslek odası sendika vs kuruluşların da dahiliyle oluşan komite tarafından kapsam belirleme toplantısında kararlaştırılırdı Yeni yönetmelikle bu toplantı kaldırıldı ÇED raporunun içeriğini hazırlama vazifesi ise Etraf Şehircilik ve İklim Değişiklik Bakanlığı’na verildi Bakanlık bu işi kendi inhisarına alarak kurulun müdahalesini de kısıtladı Bakanlık bunu ‘işler gecikiyordu’ bağlamı üzerinden savunabilir Lakin işlerin oldu bittiye getirildiği anlarda özel format evrakındaki şartların nasıl ihlal edildiğini de biliyoruz Berat Albayrak ın büyük projesinin jet süratiyle ÇED raporu hazırlanan Eskişehir deki Alpu Termik Santrali projesinin özel formatına muhalif olarak ÇED raporunu hazırlayan takımına Hidrojeoloji Mühendisi ve Harita Mühendisi dâhil edilmemişti Bu davada eksper raporundaki olumsuz tespitlere karşın hala karar verilmediği bilgisini parantez içinde sunayım
YEŞİL DÖNÜŞÜM MAKSATLARI GÜNEŞİ KÖMÜRÜ VE NÜKLEERİ BİREBİR TASTA SUNUYOR
HES ve RES üzere projelere kapasite ayırt etmeksizin ÇED raporu hazırlanması şartı koyan yeni yönetmelik güneş gücü nükleer ve maden projeleriyle ilgili daha esnek bir hale büründü Rusya Ukrayna Savaşı’nın güç piyasasına yarattığı krizinin de sağladığı fırsatla yeşile bürünen nükleer teknolojinin atıklarının idaresine dair süreçleri de ilgilendiren projelerle ilgili ÇED raporu hazırlanması zorunluluğuna dair değişiklikler bulunuyor Madene ve güneşe yatırımın artacağının işaretini veren yönetmelikte güç krizinin baş failleri metal sanayisi inşaat kesimine atık dalına ÇED raporu hazırlamadan ÇED Gerekli Değildir kararları alarak süratlice faaliyete geçme kolaylıkları sağlanıyor Yani iktidarın yeşil kalkınma maksatları dönüşümü adilleştirmek yerine süreci hızlandırmaya odaklı
SONDAJ İSMİ ALTINDA ÇED’SİZ MADEN ARAMALARI ARTACAK
Yeni yönetmelikle karot kırıntı ve numune almak formülleriyle yapılan maden aramalarına ÇED muafiyeti verildi Daha evvel İliç teki maden projesiyle ilgili yazımda İliç ile başlayan sınır Kemaliye Ovacık Hozat Pülümür Sivas ın Divriği Kangal ve Malatya nın Arapgir ilçelerini kapsayan büyük bir madencilik dalgasını doğurabilir sözlerini kullanmıştım Bu alanlarda Maden Kanunu nda yer alan bir kararı münasebet sunarak ÇED başvurusu dahi olmaksızın sondaj süslü maden aramaları yapılıyor İliç teki Anagold a ilişkin projenin devamı olarak Kemaliye ÇED başvurusu olmadan yapılan sondajlar Erzincan Yönetim Mahkemesi tarafından sondaj ile maden araması yapamazsın denilerek iptal edilmişti
ÇED KARARININ GEÇERSİZLİĞİNİ YALNIZCA PROJE SAHİBİ Mİ İLERİ SÜRECEK
Yeni yönetmeliğe nazaran ÇED Olumlu ya da ÇED Gerekli değildir kararından sonra 5 yıl içerisinde zorlayan bir sebebe dayanmaksızın yatırıma başlanılmaması halinde ÇED Olumlu ya da ÇED Gerekli Değildir Kararı geçersiz sayılacak Yeni yönetmeliğe nazaran yatırıma başlanılmamış projenin ÇED kararının geçersiz sayılabilmesi için proje sahibinin başvurusu şart olarak sayılmış Yönetmeliğin eski halinde bu türlü bir müracaat şartı yoktu Halk da başvurarak ÇED kararının geçersiz sayılmasını sağlayabiliyordu Örneğin Rize Hemşin deki Dikmen HES projesinin ÇED Olumlu kararı bu formda yurttaşların başvurusu sonrasında geçersiz sayıldı
YARGI KARARINI ZORLAYAN SEBEP YAPAN BAKANLIK CENGİZ’İN DAVASINA BİNDİRME Mİ YAPIYOR
Yönetmelikte yatırıma başlamamanın zorlayan sebepleri ortasında yönetim mahkemelerinin verdiği yürütmeyi durdurma ya da iptal kararları da sayıldı Ne hikmetse Çanakkale de Cengiz İnşaat a bağlı Truva Madencilik’e ilişkin Halilağa Altın ve Bakır Madeni İşletmesi isimli projenin 2012 tarihli ÇED Olumlu kararıyla ilgili görülen davada Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı nın savunması ile birebir TEMA nın yatırıma başlanılmadığı için ÇED Olumlu kararının geçersiz sayılmasına ait başvurusunu Bakanlık Çanakkale Yönetim Mahkemesi ile Danıştay 14 Dairesi nin verdiği yürütmeyi durdurma ve iptal kararlarını zorlayıcı sebepten sayarak reddetmişti Bakanlık yürüyen davaya bir bindirme yapıyor üzere
Avukat