TBMM Lideri Mustafa Şentop, TBMM himayesinde İstanbul Üniversitesi tarafından Ulusal Saraylar Saray Koleksiyonları Müzesi’nde düzenlenen “100. Yıl Perspektifiyle 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ve Ulusal Egemenlik Sempozyumu”nda konuştu.
Tarihteki birçok harikulâde olayın 1919-1923 ortasında yaşandığını anlatan Şentop, Ulusal Uğraş periyodunun temel ukdelerine değindi. “İstiklal-i tam” ukdesinin kıymetini anlatan Şentop, o periyotta mümkün olduğu kadar temsil kabiliyetine haiz bir meclis olmasına dikkat edildiğini, “İstiklal-i tam” yolundaki uğraşın esasen millete dayanarak yürütülmesinin benimsendiğini belirtti.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun 20 Ocak 1921’de kabul edildiğini anımsatan Şentop, saltanatın kaldırılmasına giden süreçte yaşananlara ait bilgi verdi.
Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun o günün kuralları içerisinde hazırlandığını ve o periyoda mahsus bir düzenleme olduğunu belirten Şentop, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’ndan prensip bazında ilham alınacak birçok şey olduğunu fakat bugüne yönelik düzenlemeler bağlamında somut dataları prestijiyle bundan çok istifade edilemeyeceği kanaatinde olduğunu söyledi.
Şentop, Teşkilat-ı Esasiye Kanunu’nun o devirde mahalli işgale karşı direniş hareketlerini ve ademimerkeziyet temelli çabayı hukuksal temele oturtmaya çalıştığını, meşruiyet oluşturmak için düşünülmüş bir çalışma olduğunu kaydetti.
Türkiye’nin anayasalarla ilgili tartışmalarının hala devam ettiğini aktaran Şentop, “Cumhurbaşkanımızın lisana getirdiği yeni anayasa çerçevesindeki tartışmalar bir müddet daha devam edecek. Tahminen Türkiye, tamamını milletin seçmiş olduğu hür seçimlerle oluşmuş bir parlamentonun yapacağı anayasaya kadar bu tartışmaları da sürdürecek. Bunun temelinde biraz anayasa hukuku ve siyasetle ilgili benimsemiş olduğumuz yaklaşımın tesirleri var.” değerlendirmesinde bulundu.
TBMM Lideri Mustafa Şentop, kamu hukuku ve siyasette gelenek varsa kuralların yazılı olup olmamasının değeri bulunmadığını tabir ederek, Türkiye’de yazılı kurallar olduğunu, vakte, konjonktüre ve şahıslara nazaran farklı uygulandığını söyledi.
Anayasa’da parlamentoda cumhurbaşkanını seçtirecek halde düzenleme yapıldığını ve uygulandığını, merhum Turgut Özal ve Süleyman Demirel ile Ahmet Necdet Sezer seçildiğinde bir tartışma olmadığını anlatan Şentop, Türkiye’deki anayasa tartışmalarının temelinde yatan temel sorunun, siyasetle ve kamu hukukuyla ilgili temel geleneklere uyulması gerektiği olduğunu lisana getirdi
“ANAYASA TARTIŞMALARI SOMUTLAŞTIRILMALI”
Türkiye’de anayasa tartışmalarının yaşandığını anımsatan Şentop, şöyle devam etti:
“Adı konmamış bir anayasa tartışması zati yaşıyoruz. Hükümet sistemi bağlamındaki tartışmalar kimse ismini söylemiyor fakat esasen anayasa tartışmasıdır. Zira hükümet sistemi değişikliği yapmak, parlamenter sisteme geri dönmek, güçlendirilmiş parlamenter sistem, güzelleştirilmiş parlamenter sistem, ne denirse densin buna geri dönmek bir anayasa değişikliği gerektiriyor. Bu bakımdan hükümet sistemi değişikliği öneren herkes bir anayasa tartışması yapıyor yürütüyor.”
TBMM Lideri Şentop, Cumhurbaşkanı’nın da “Madem anayasayı tartışıyorsunuz, bölük pörçük, kısımlar halinde tartışmayın. Gelin tamamını tartışalım.” dediğini belirterek, “Herkes anayasayı konuşuyor da slogan seviyesinde, soyut kimi unsurlar seviyesinde konuşuyor. Somutlaştırmaya geldiğinde herkes önemli sorun içerisinde.” dedi.
Anayasa tartışmalarının somutlaşmasının değerine değinen Şentop, hükümet sisteminin de slogan seviyesinde tartışıldığını lisana getirdi.
Güçlendirilmiş parlamenter sistemde yürütmenin güçlendirildiğini vurgulayan Şentop, bu tartışmaları “Nasıl olursa olsun geriye dönelim.” bağlamından çıkartıp yeni anayasa tartışmasının amacı yapıp ileriye dönük tartışmaya çevrilmesi gerektiğini söyledi.
Şentop, “Bütünüyle yeni bir anayasa yapılmasına yönelik tartışmayı Türkiye’de genişleterek desteklememiz lazım. Önümüzdeki günlerde bu tartışmanın daha da ağırlaşacağını ümit ediyorum, istek ediyorum. Yalnızca birtakım slogan ve prensipler seviyesinde bir tartışma, Türkiye’yi ileriye taşımaz.” tabirlerini kullandı.
TBMM Lideri Mustafa Şentop, tartışmaların yapıldığı ortamın da kıymetli olduğunu, insanların birbirlerini anlamaya yönelik uğraş içerisinde bulunmaları gerektiğini lisana getirdi.
