Capital Limited ve East Med Amrit isimli iki Rus şirkete Suriye münhasır ekonomik bölgesinde (MEB) petrol ve doğal gaz arama hakkı veren muahede, 16 Mart’ta Suriye resmi gazetesinde yayımlanmıştı.
Buna nazaran, Rus petrol arama firması Capital Limited’in blok 1’deki Tartus kıyılarında petrol arayacağı ilan edilmişti. Suriye’nin ilan ettiği MEB’e nazaran Lübnan deniz sonuna komşu olan blok 1, 2 bin 250 kilometrekarelik alandan oluşuyor.
Mutabakat, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren başlayan 48 aylık bir keşif devrini ve 25 artı 5 yıllık geliştirme periyodunu içeriyor. Gerek duyulması halinde keşif müddeti 36 ay daha uzatılabilecek ve şirket, bu süreçteki tüm faaliyetleri için en az 13 milyon dolar harcayacak. Petrol yahut doğal gaz bulunması durumunda ise paylaşım, petrol fiyatları ve üretilen ölçüsüne nazaran belirlenecek.
Ayrıyeten rejimin resmi yayın organlarından Al-Savra gazetesi de 16 Mart’ta yayımladığı haberinde, East Med Amrit’in Tartus’un kuzeyi ile Güney Banyas ortasında kalan 2 bin 190 kilometrekarelik blok 2’de üç boyutlu sismik araştırma çalışmalarına başlandığını bildirmişti.
Beşşar Esed rejimi, şu an East Med Amrit’i yetkilendirdiği bölgenin ruhsatını 2013’te 100 milyon dolar karşılığında Panama menşeli petrol ve gaz arama şirketi Soyuzneftegaz’a vermişti.
Kremlin ile yakın bağları olduğu bilinen şirketin sahibi Yuri Şafranik, 2015’te Suriye’deki riskler sebebiyle çalışmalarını durdurmak zorunda kaldıklarını lakin öteki bir Rus şirketinin bölgede çalışmaya devam edeceğini bildirmişti.
Kontrat kapsamında rejim de 2017’de yayımladığı bir kararla, tıpkı bölgede East Med Amrit isimli yeni bir şirketle muahedeye vardığını duyurdu.
Öte yandan, Suriye rejimi Ekim 2019’da blok 1, 2 ve 3 için hidrokarbon arama ruhsatını, Rus güvenlik şirketi Wagner’in başındaki iş adamı Yevgeniy Prigozhin ile irtibatı olduğu argüman edilen Mercury ve Velada güç şirketlerine vermişti.
Rejim, duyurduğu son mutabakatla blok 1’in ruhsatını Capital Limited şirketine devretti.
ABD Hazine Bakanlığı Yabancı Varlık Denetim Ofisi, 9 Kasım 2020’de Esed rejiminin petrol üretim ağına takviye sağlayan kişi ve kuruluşlara yaptırım uygulanacağını açıklamıştı.
ABD’de 17 Haziran 2020’de yürürlüğe giren “Sezar Suriye Sivil Müdafaa Yasası”na nazaran, rejimin petrol üretimini geliştirmesine yardımcı olan, rejimle ticari alakada bulunan kişi ve kuruluşlara yaptırım uygulanıyor.
“Rusya, güçte yükü korumak için Suriye üzerinden Doğu Akdeniz’e yöneliyor”
Washington merkezli Orta Doğu Enstitüsü Güç Uzmanı Rauf Mammadov, Rusya’nın güç ticaretinde yükü korumak için Suriye üzerinden Doğu Akdeniz’de yöneldiğini söyledi.
Mammadov, Rusya’nın sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) devi Novatek’in, Lübnan MEB’inin 4. ve 9. bloklarında Fransız Total ve İtalyan ENI ile çalıştığını, ayrıyeten Rus petrol şirketi Rosneft’in de Mısır’ın Zohr gaz alanında yüzde 30 paya sahip olduğunu anımsatarak, ticari nakliyede Türkiye ve Karadeniz’e olan bağımlılığını kırmak isteyen Rusya için Doğu Akdeniz’in kritik ehemmiyete sahip olduğunu söyledi.
Rusya’nın bölgede faaliyetlerini artırmasının ekonomik sebepleri olduğuna dikkati çeken Mammadov, “Öncelikle Avrupa pazarına yakınlığı açısından kritik olan Doğu Akdeniz havzası Rusya’nın büyüyen kaynaklarını pazarlama açısından kıymetli. Jeopolitik çerçeveden bakarsak, petrol ve doğal gaz arama yarışında olan kıyı devletleri ortasındaki uyuşmazlıklar nedeniyle Moskova, kilit rolünü korumak istiyor.” diye konuştu.
Mammadov, Rusya’nın Doğu Akdeniz’de güçlenen varlığının aslında “karmaşık” olan Rusya-Türkiye bağlarını daha da zora sokabileceğine işaret ederek, “Ankara ve Moskova fikir ayrılıklarının bağlarını etkilemesine şimdiye kadar müsaade vermeseler de Rusya’nın bölgeye müdahalesi iki ülke ortasındaki ayrılıkları artıracak.” değerlendirmesinde bulundu.
Beşşar Esed rejiminin Doğu Akdeniz’de petrol ve gaz aramaları için yetkilendirdiği iki Rus güç şirketi hakkında çok kısıtlı bilgiye ulaşılabildiğini belirten Mammadov, “Daha evvelki şirketlerin ruhsatlandırıldığı bölgenin yeri ve büyüklüğü East Med Amrit ve Capital Limited şirketlerinin görevlendirildiği yerle birebir örtüşüyor. Rusya çalıştığı bölgede, muhtemel ABD yaptırımlardan kaçınmak için büyük şirketlerin isimlerini gizleme tekniği kullanıyor.” dedi.
Lübnan’ın MEB’i, Suriye’nin blok 1 parseli ile kesişiyor
Doğal Kaynak İdaresi Enstitüsü Ortadoğu ve Kuzey Afrika Yöneticisi Laury Haytayan da Lübnan’ın Birleşmiş Milletler’e (BM) bildirdiği MEB hudutlarının, Capital Limited’in çalışma yapacağı blok 1 parseli ile kesiştiğini belirtti.
Rusya’nın kelam konusu ihtilaflı bölgede faaliyet göstermesinin Beyrut’u yakından ilgilendireceğini tabir eden Haytayan, “Rus şirketlerin Lübnan offshore sonlarına yakın yerde arama çalışmaları yapması Lübnan için bir fırsat olarak görülebilir. Lübnan, Suriye ile ortasındaki hudut uyuşmazlıklarının çözülmesi ve ülkeler ortasında ortak arama çalışmalarının başlaması için Rusya’yı araç olarak kıymetlendirmek ister.” diye konuştu.
Haytayan, Rusya’nın faaliyet gösterdiği bölgede büyük bir rezerv bulması durumunda, ittifakların yine şekilleneceğini söz ederek, “Atılan bu imzalar, Rusya güdümlü bir sistemin yakın vakitte Suriye’de kurulacağının habercisi olabilir. Zira savaş sonrası periyotta ülkenin inşası için petrol ve gaz gelirlerine gereksinim olacak. Ayrıyeten Suriye’nin Doğu Akdeniz’deki konumu, katılacağı bölgesel ittifaklara ve ülkenin geleceğine bağlı olarak şekillenecek.” tabirlerini kullandı.
