Sayıştay’ın göremediği: Halka kimse bir şey demiyor!

Sayıştay kelam konusu aydınlatmanın gerekliliğine muhtaçlığı bilgi edinme hakkı katılım hakkı çevresel kararları birlikte alabilme üzere demokratik metotlara dair korkusundan değil faaliyetin sekteye uğraması kaygısı üzerinden temellendiriyor Hasebiyle Sayıştay ın bulguları da kelam konusu yatırımların aksamasına neden olduğunu düşündüğü toplumsal muhalefeti sönümlendirerek maden arama faaliyetlerini yaygınlaştırmaya odaklı Bu odak noktasından hareket eden Sayıştay halk yeteri kadar aydınlanmadığı için bu faaliyetleri engelliyor yanılgısına düşüyor

ŞEFFAFLIK SORUNU

Evet MTA bu çalışmaları sessiz sedasız yapıyor ve bir şeffaflık sorunu var Fakat Sayıştay ın lisana getiremediğini biz söylemiş olalım İlan duyuru anons üzere zorunluluklar olmadıkça ÇED imar planı üzere süreçler işletilmediği sürece halka kimse bir bilgi vermiyor maalesef İlan duyuru anons üzere zorunlulukların düzenlendiği alanlarda da tüm uğraşlar gizleme üzerine harcanıyor Bu yüzden birçok kişi ya da kurum tesadüfen ruhsatlandırma süreçlerinden haberdar oluyor Örneğin iş makinelerini gördüklerinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü MAPEG toplu halde maden ihalelerine çıktığında bu süreçlerden haberdar olanlar çok

Bir bulgu olarak aydınlatma eksikliği yanlışsız bir tespit Lakin tüm sorunun kaynağını buna indirgemek bu bulgunun sonraki yıllarda hazırlanacak Sayıştay raporlarında da yer almasına yol açıyor Bu zirveden indirgemeci yaklaşım sorunun kaynaklarını görmeyi de engelliyor Beraberinde katılımcılığı itiraz hakkını getirmeyen yalnızca bilgilendirmeye yönelen yaklaşımlar biçimseldir ekolojik taraftan problemli ve tehlikelidir

Sayıştay ın mevzuyu aydınlanmaya indirgemesi soruna madenciliği yaygınlaştırmaya yönelen kalkınmacı kamu yatırımı algısıyla tıpkı pencereden baktığına işaret ediyor Hasebiyle tüm sorun bireylerin lokal toplulukların madenciliğe yönelik bilgi sahibi olmamasından kaynaklı önyargıyla hareket ediyor olmasından kaynaklanıyormuş üzere bir münasebete yaslanıyor

Oysa aslında herkes sorunu görüyor fakat dillendirmek o bölgenin halkına düşüyor Kurumların aydınlatma misyonunu aksatmalarının nedeni de burada yatıyor Sayıştay MTA nın yaşadığı probleme 5n1k ile yaklaşsa bulgular kağıt üzerinden kalmaz hatta tahminen de çözülür

MTA NASIL BU KADAR HABERSİZ BIRAKABİLİYOR

MTA nın bu bahiste yasal destekleri mevcut Bunlardan en kıymetlisi ÇED sürecinden muafiyet kılıfı Maden kanununda yer alan Jeolojik haritalama jeofizik etüt sismik karot kırıntı ve numune alma ile bunlara yönelik sathi hazırlık süreçleri içeren faaliyetler için çevresel tesir değerlendirmesi kararı aranmaz ibaresini münasebet gösterilerek Anadolu nun birçok yeri ruhsatlandırılmış durumda 29 Temmuz da yayınlanan ÇED yönetmeliğinde bu tarafta düzenleme var Kanundaki muafiyet alanlarını daha da genişletiyor Neden olacağı çevresel meselelerle ilgili itirazlar ise ileri basamakta ÇED süreci işletilince incelenecektir denilerek ileri bir tarihe erteleniyor Kazdağları ndaki uranyum aramasında olduğu üzere bu süreçte yaşanan çevresel problemler ise öteki uyuşmazlıklara neden oluyor Bütün ruhsatlarda çalışma olmasının kümülatif tesir değerlendirmesi ÇED raporlarına bırakılıyor ancak bir çok ÇED raporu da kümülatif tesir değerlendirmesi yapılmadığı için iptal ediliyor Dahası kümülatif tesir değerlendirmesi yalnızca ÇED sürecinin problemi değildir Planlı bir idarecinin temel referanslarından olması gerekir Sayıştay ın halkın aydınlatılması üzere ezbere bir tekliften evvel halkın engelleme nedenlerini irdelemesi gerekiyor İnceleme kağıt üzerinden olunca resmi arşivlere yansımayan kelamlı hafıza bulgu dışında kalmış belirli ki

MTA BU KADAR AĞIR PARSELİZASYONU NEDEN YAPIYOR

Bir yerde maden ve petrol varlığını aramanın kendisi büyük bir ekonomik risk Hiçbir özel firma bu işe sıcak bakmıyor Bütün müsaadeleri alıp büyük ölçüde harcamalar gerçekleştireceği toplumsal ve ekonomik maliyetleri karşılayacağı bir evreden sonra hammaddeye erişememe sorunu yaşamak istemiyorlar Ayrıyeten piyasadaki firmaların büyük çoğunluğu bu kadar riski karşılayacak bir mali güce sahip değil Bu nedenle risk devlete ve dolaylı olarak yurttaşa yükleniyor MTA nın çalışmaları sonrasında kelam konusu alanlar ruhsatlandırılıyor ve özel teşebbüsler açısından fizibıl hale getiriliyor Yani halk riskini karşıladığı yatırımların ziyanlara da ortak ediliyor

PARSELASYONLAR YATIRIM ÇEKME AMAÇLI

MTA nın habersiz ruhsatlandırma çalışmaları son periyotların büyük tartışmalarından birisi Birçok yurttaş ya da mahallî yönetici yaşadığı bölgenin büsbütün ruhsatlandırdığını öğrenince şok oluyor Adıyaman ın Yaylakonak Beldesi Eskişehir in Han ilçesi üzere yalnızca ormanlar mera tarım alanları sulak alanlar üzere pahalar değil yerleşim alanlarının da ruhsatlandığını öğrenen halkın yaşadığı çelişkiler Sayıştay ca sorun olarak görülmemiş Ordu Artvin Muğla Dersim üzere kentlerin büyük bir oranının ruhsatlandırılmış olmasının yarattığı toplumsal şaşkınlık da

YARATILAN TOPLUMSAL SORUNLAR

Şeffaflık ve katılımcılık siyasetleri büyük bir meseledir Fakat şuurlu üretilen bir meseledir Bu siyasetleri cahil olan bir kitleye kâfi bilgi verme tekniğiyle çözüm politikaları na evriltmek Sayıştay ı birebir yerde dönüp dolaştıracaktır Kelam konusu aydınlatma misyonu layıkıyla yapıldığında da madenciliğin yaratacağı yarar ile zenginliğin ortak bölüşüme tabi tutulmamasının neden olduğu toplumsal maliyetlerin göz arkası edilmesi sıkıntısıyla halkı karşı karşıya getirebilirsiniz Bu da herhalde çok tercih edilebilir bir seçenek olarak gözükmüyor

Diğer yandan durumları itibariyle mevzuyu bildiğini varsaydığımız kamu vazifelilerinin müsaade verdikleri projelerle ilgili yeteri kadar aydınlatma yapmayı reddettiği bir ortamda tüm sıkıntıyı halkın aydınlanması üzerinden açıklamanın yarattığı çelişki bir yana halk zati mevzuya hakim Yırtıcı ve kontrolsüz madencilik halka sorunun ne olduğunu yaşayarak öğretiyor maalesef

Avukat