GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul – Yerleşim tarihi tarih öncesi periyoda uzanan Karadeniz kıyısındaki Şile, yer bilimcilerin dikkatini çekecek kadar enteresan coğrafik oluşumları barındırıyor. 18 bin 500 yıl evvelki son buzul çağının akabinde (M.Ö 12000-6000 arası) değerli bir nüfusa sahip olduğu düşünülen Şile’deki mağaralarda yontma taş devrinden aletlere rastlanmıştı. Şile bu kere çok daha eski jeolojik çağlara ilişkin oluşumlar ile gündemde. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Cihan Erginal, 10 yıldır Şile’de sürdürdüğü jeomorfolojik çalışmalarının sonuçlarını Milliyet’e anlattı.
Jeomiras: Eolinit
Şile kumullarının jeomiras kabul edilmesi gerektiğini belirten Prof. Dr. Erginal, şunları söyledi:
“Yüz binlerce yıl evvel de rüzgârlar kuru plaj kumlarını, karanın iç kısımlarına taşıyarak kumul yahut kum zirveleri oluşturuyorlardı. Bu kumulların o vakitten günümüze ulaşabilmesi için taşlaşmaları gerekir. Bu taşlaşmış kumullar 1800’lü yıllardan beri yer ve tabiat bilimcilerin ilgisini çekiyordu. Lakin bunların Türkiye kıyılarındaki varlığı ve geçmiş iklim kayıtları açısından manası bilinmiyordu. Bahamalar’dan Avustralya’ya kadar hayli geniş coğrafyada, sıcak deniz kıyılarında gördüğümüz bu kayalara ‘eolinit’ denir. Yani kumul taşı. Yaz kuraklığının tesirli ve uzun sürdüğü Akdeniz kıyılarında, bilhassa Doğu Akdeniz’de bu oluşumlar görülebilir. Fakat Karadeniz üzere düşük tuzlulukta, serin sulara sahip, kısa sıcak yaz evresi olan denizin kıyısında bu kumulların kilometrelerce uzanması sıra dışı. Şile’nin batısında Doğancılı ile Sahilköy ortasındaki kıyı jenerasyonundaki bu eski kumul kayaları Karadeniz’in geçmişte günümüze nazaran çok daha sıcak devirler yaşadığını anlatıyor. TÜBİTAK ve Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) dayanağıyla yaptığımız çalışmalar dünya kıyılarında belirlenen en eski kumullardan birisinin Şile batısında oluştuğunu gösterdi.”
‘Bahamalar’a gitmeye gerek yok’
Prof. Erginal, yaşları 700 bin yıl öncesine kadar giden eolinitlerin oluştuğu devirlerde Karadeniz’in Akdeniz kadar sıcak bir deniz olduğunu vurguladı:
“Bu gerçek Akdeniz’in tuzlu sularının yükselerek Karadeniz’i işgal ettiği buzul ortası çağları işaret ediyor. Bunu son 700 bin yıldan beri altı sefer yaşadık. Bozcaada’da ve Dana Adası’nda (Mersin) belirlediğimiz emsal örneklerle birlikte bu oluşumlar jeosit kabul edilmeli. Bu bilgiler ülkemiz için turizm kaynağı olmalı. Tabiat Şile’ye bu eşsiz ve sıradışı jeomirası bırakmış. Bu kıyılar alternatif turizm kaynağı olarak turizme kazandırılmalı. Burayı ziyaret eden beşerler bilmeli ki, dokundukları kayalarda yüz binlerce yıl öncesindeki rüzgârlar var. Bu hoşluğun tadını çıkarmak için Bahamalar’a gitmeye gerek yok. Lakin öncelikle kıyının kirlilik ve tahribattan korunması gerekiyor.”
