Önümüzdeki hafta Meclis gündemine gelmesi beklenen torba kanunda çalışma hayatını ilgilendiren dört değerli düzenleme var: Nakdi fiyat dayanağı meblağının artırılması, yeme içme dalına yönelik olarak nakdi fiyat takviyesi istisnası ve sigorta prim takviyesi, sigorta prim teşviklerinden geriye dönük 5 aylık yararlanma imkânının kaldırılması ile süreksiz iş göremezlik ödeneğinin hesaplanmasına ait değişiklik.
Milliyet Müellifi Cem Kılıç’ın ilgili yazısı şöyle; Bu dört düzenleme ile koronavirüs salgınından en çok etkilenen dallardan bir tanesi olan yeme – içme dalına takviye olunması ve toplumsal güvenlik sisteminin mali istikrarının korunması hedefleniyor.
1 – Yeni bir dayanak devreye alınıyor
Torba kanunda yeme – içme kesimine yönelik olarak yeni bir sigorta prim teşviki de var. Buna nazaran, yeme – içme kesimindeki işyerlerinde mart ayında istihdam edilen bütün çalışanlar için nisan ve mayıs aylarında ödenmesi gereken primlerden 1341.5 TL indirim yapılacak.
Bu kapsamda mart ayında 3577 TL fiyatla restoranda çalışan bir garson için patron nisan ve mayıs aylarında ödemesi gereken primlerin tamamını ödememiş olacak.
Takviye ölçüsü 1341.5 TL’yi geçemeyeceği için sadece minimum fiyatın üzerindeki çalışanlar için patronların prim borcu oluşacak. Minimum fiyattan çalışan çalışanlar için ödenmesi gereken bütün primler işsizlik sigortası fonundan karşılanacak.
Geriye dönük durum
Torba kanunda yer alan bir düzenleme ile patronların geriye dönük olarak sigorta prim teşviklerinden yararlanma imkanı ortadan kalkacak. Hali hazırda patronlar geriye dönük olarak 5 aylık beyanlarını değiştirerek sigorta prim teşviklerinden yararlanabiliyorlar.
Torba kanunun hayata geçmesi sonrası patronlara sağlanan bu imkan ortadan kalkacak ve patronlar sadece cari ay için sigorta prim teşvikleri bildirimini SGK’ya yapabilecek. Geriye dönük olarak beyanlarını değiştirerek sigorta prim teşviklerinden yararlanamayacaklar.
2 – ‘Rapor parası’ hesabı değişiyor
Analık durumunda bayan sigortalılara doğumdan evvelki 8, doğumdan sonraki 8 hafta için ödenen rapor parası, bugün prestijiyle son 3 aydaki prime temel yararlar üzerinden hesaplanıyor.
Bu türlü olunca da bilhassa taşrada gebe bayanların yüksek fiyatlar üzerinden sigortalı yapılması ile yüksek ölçülerde rapor parası alınması sağlanıyor.
Sahteciliğe son
Bu istikametteki düzmece sigortalılıklar SGK’nın mali istikrarını bozucu boyutlara ulaşmış durumda. Bu nedenle torba kanunda bir düzenlemeye gidilerek rapor parasının hesabında değişikliğe gidiliyor. Torba kanun sonrası rapor parası son 3 aydaki yarara nazaran değil, son 12 aydaki kara nazaran hesaplanacak.
Bu sayede doğumdan evvelki 3 ayda yüksek fiyattan sigortalı gösterilerek rapor parası alınamayacak. Ayrıyeten son 3 ayda yüksekten sigortalı gösterilen sigortalılara ödenecek rapor parası da hududa tabi tutulacak.
Doğumdan evvelki son 12 ay içerisinde 6 aydan az çalışması olan bireylere ödenecek rapor parası minimum fiyatın günlük meblağının iki katını aşamayacak.
Bu sayede doğum öncesi yüksekten sigortalı gösterilerek SGK’nın mali istikrarını sarsıcı durumların önüne geçilmeye çalışılıyor. Öteki yandan bu düzenleme ile sigortalıların da korunması ve yüksek doğum parası vaadiyle düzmece sigorta çetelerinin eline düşmesi engellenebilecektir.
3 – Nakdi fiyat dayanağı 50 TL’ye yükseliyor
17 Mayıs 2021 tarihine kadar devam eden fesih yasağı kapsamında patronlar emekçi çıkartamıyorlar. Fesih yasağı mühletince patronun emekçiyi fiyatsız müsaadeye çıkartma hakkı var. Patron bu hakkını kullandığında çalışana fiyatsız izinde olduğu her gün için 47.7 TL nakdi fiyat takviyesi ödeniyor.
Torba kanundaki düzenleme ile bu sayı günlük 50 TL’ye çıkartılacak. Nisan ve mayıs ayları için günlük 50 TL üzerinden yapılacak ödemelerden damga vergisi de kesilmeyecek. Bu türlü olunca nisan ve mayıs aylarında bir ay boyunca nakdi fiyat dayanağında olan personelin eline toplam 1.500 TL geçecek.
Teşvik artacak
Nakdi fiyat takviyesi fiyatının 50 TL’ye çıkartılması ile birlikte nakdi fiyat takviyesine endeksli iki sigorta prim teşvikinin meblağı da günlük 50 TL olacak.
1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 tarihleri ortasında işten çıkartılan ve Aralık 2020 prestijiyle ayrıldığı işyerinde işe alınan bireyler için uygulanan teşvik ile 1 Ocak 2019 ila 17 Nisan 2020 ortasındaki en düşük istihdam sayısına ek istihdam edilen bireyler için uygulanan teşviklerin meblağları da Nisan ayı ile birlikte günlük 50 TL olacak. Bu kapsamda patronlara verilen teşvikin fiyatı da aylık 1.500 TL’ye ulaşacak.
4 – Yeme – içme bölümü için istisna geliyor
Koronavirüs salgını müddetince uygulanan fesih yasağı nakdi fiyat dayanağı uygulamasında çalışana nakdi fiyat takviyesi ödenebilmesi için 17 Nisan 2020 ve öncesinde çalışıyor olması gerekiyor.
Bu tarihten sonra işe alınan bireyler fiyatsız müsaadeye gönderilseler bile nakdi fiyat dayanağı alamıyorlar. Torba kanundaki düzenleme ile yeme – içme dalında fiyatsız müsaadeye çıkartılan emekçiler için işe giriş tarihine bakılmadan nakdi fiyat dayanağı ödenecek.
Münasebetiyle 17 Nisan 2020 tarihinden sonra bir lokantada işe başlayan garson da fiyatsız müsaadeye gönderildiğinde Nisan ve Mayıs ayları için günlük 50 TL nakdi fiyat takviyesi alabilecek.
