Çip üreticisi Intel Corp., toplam 600 milyon dolar maliyetli ArGe merkezi kuracak. 200 milyon dolar, Hayfa’da kurulacak “mega chip tasarım merkezi” için harcanacak.
ABD’nin Silikon Vadisi merkezli yarı iletkenler ve mikro işlemciler geliştirici ve üreticisi Intel Corp., İsrail’de toplam 600 milyon dolar maliyetli bir araştırma geliştirme (ArGe) merkezi kuracak. Ferdî bilgisayarda yaygın olarak kullanılan X86 serisi mikroişlemcileri de Intel geliştirdi.
Mevzuyla ilgili açıklamayı Intel CEO’su Pat Gelsinger, bu ülkeyi ziyareti sırasında yaptı. Gelsinger’in açıklamasına nazaran, harcamanın 400 milyon doları, şirketin Kudüs’teki, şoförsüz otomobiller ve gelişmiş şoför takviye sistemleri geliştiren yan kuruluşu Mobileye’ı ArGe merkezine dönüştürmek için kullanılacak. Kalan 200 milyon dolar da, Hayfa’da kurulacak “mega chip tasarım merkezi” için harcanacak.
Intel, İsrail merkezli Mobileye şirketini 2017 yılında 15.3 milyar dolara satın almıştı. Bu satın almanın akabinde Intel ayrıyeten tekrar İsrail merkezli teknoloji şirketleri Habana Labs’ı 2.0 milyar dolara ve Moovit’i 900 milyon dolara satın aldı.
PEKALA NE OLMUŞTU?
Sıhhat için giyilebilir elektronikten araç içi elektronik sistemlere kadar teknolojinin her alanında büyük ehemmiyete sahip olan çipler, ülkeler ortasındaki rekabet ögelerinden biri haline dönüşürken, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının tesiriyle otomotiv bölümünden başlayarak global bir “dar boğazın” başrolünü aldı.
Tedarik zincirinde aksamalara neden olan ve ekonomik varsayımları boşa çıkaran Kovid-19 salgını, akıllı telefonlardan bilgisayarlara, askeri ekipmanlardan arabalara kadar birçok teknolojik eserin üretiminde kullanılan çiplerin arzında da global bir “kıtlığı” beraberinde getirdi.
Salgınla birlikte çipe talep arttı
60 yıl evvel icat edilen çip, bilgisayarlardan arabaya günümüz çağdaş aygıtlarının en değerli ve en değerli bileşenine dönüşürken, salgın sırasında akıllı telefonlar ve elektronik eserlere yönelik talebin beklenmedik halde artmasıyla gibisi görülmemiş bir global kıtlığı tetikleyen kısa vadeli bir arz şokuna neden oldu.
“Yarı iletkenler” olarak da bilinen çiplerin yıllar geçtikçe daha karmaşık hale gelen dizaynları, üretimini zorlaştırdı ve yaşanan global arz probleminin temelini oluşturdu.
Yeni fabrikaların kurulmasının uzun vakit aldığı ve milyarlarca dolara mal olduğu çip kesiminde, Kovid-19 salgının tesiriyle apansız artan talep çip tedarikinde zahmetlere neden oldu.
Çip arzı beklenmedik talebi karşılamakta yetersiz kaldı
Salgın periyodunda alınan karantina tedbirleri insanları konutlara kapatırken, iş, eğitim ve cümbüş üzere faaliyetlerin meskenden yapılmaya başlanmasının da önünü açtı. Bu durum pek çok insanı bilgisayarları, akıllı aygıtları, tabletleri, hatta oyun konsollarını daha çok kullanmaya itti. Ayrıyeten pek çok şirketi, uzaktan çalışma sistemleri geliştirmeye ve bulut altyapısı kurmaya ya da mevcut altyapıları güzelleştirmeye zorladı.
Teknolojik eserlerin artan kullanımıyla çiplere olan talep artış gösterirken, bu eserlerin arzı beklenmedik talebi karşılamakta yetersiz kaldı. Yarı İletken Sanayisi Birliği (SIA) datalarına nazaran, global yarı iletken satışları 2020’de bir evvelki yıla kıyasla yüzde 6,5 artarak 439 milyar dolara ulaştı. Bölgesel bazda geçen yıl ABD pazarına yapılan yarı iletken satışları yüzde 19,8 artarken, yarı iletkenler için en büyük pazar olan Çin’e satışlar yüzde 5 yükseldi.
Arz sorunu birinci olarak otomotiv dalında hissedildi
Çip dalında global çapta yaşanan arz kasveti, birinci olarak otomotiv kesiminde hissedildi. Deloitte raporuna nazaran, LCD ekranlardan araç içi sistemlere kadar her şeyi içeren otomotiv elektroniğinin, 2030’e kadar bir arabanın üretim maliyetinin yüzde 45’ini oluşturacağı varsayım ediliyor. Bu elektroniklerde kullanılan yarı iletken tabanlı bileşenlerin maliyetinin 2020’de 475 dolara, 2030’da 600 dolara kadar çıkacağı öngörülüyor.
Araç içi bilgisayar sistemlerinin gelişmesiyle çiplere daha çok gereksinim duyulan otomotiv sanayisinde, salgının satışları olumsuz etkileyeceği kaygısıyla çip siparişleri iptal edilmişti. Lakin elektronik firmalarının artan talebi otomotiv firmalarının piyasada çip bulamamasına neden oldu.
Arabalarda kullanılan çiplerin tedarik zinciri, Kovid-19 salgınında tüketicinin elektronik eserlere olan talebindeki artıştan olumsuz etkilenirken, araba üreticilerini Apple üzere elektronik devleriyle sonlu çip tedariki için rekabete zorladı.
Global çip meşakkati; Ford, General Motors, Toyota, Volkswagen, Honda, Stellantis ve elektrikli otomobil üreticisi Nio üzere araba üreticilerinin çipler ile mikroçiplerin kullanıldığı kimi kesimleri satın almak için uğraş etmelerine, üretimi azaltmalarına yahut tesislerini kapatmak zorunda kalmalarına neden oldu.
Dünyanın önde gelen araba firmalarının yaşadığı üretim aksaması milyarlarca dolarlık zararın da önünü açtı. Danışmanlık firması AlixPartners, çip arzında yaşanan kahrın global otomotiv sanayisinin gelirini 60,6 milyar dolar azaltabileceği iddiasında bulundu.
Türkiye’deki otomotiv üreticileri de olumsuz etkilendi
Otomotiv şirketleri başta olmak üzere dünyada çeşitli şirketlerin üretimini olumsuz etkileyen çip krizi, Türkiye’de üretim yapan otomotiv şirketlerinin üretiminin de aksamasına neden oldu.
Çip sanayisinden milyarlarca dolarlık yatırım
Uzmanlar, otomotiv bölümünü olumsuz etkileyen çip krizinin, şu anki kuralların olumlu istikamette değişmemesi durumunda akıllı telefon üretimi de dahil olmak üzere çeşitli alanlardaki üretimlerde de aksamalara neden olabileceğini belirtiyor.
Kovid-19 salgınının dünya üzerindeki tesiri devam ederken, çip sanayisi, krize meydan okuyarak milyarlarca dolarlık yatırımlarla salgın sonrası periyoda hazırlanıyor.
Çipler, ülkeler ortasındaki rekabet ögelerinden biri olarak görülüyor. Pazarda hakimiyet oluşturmak isteyen şirketler ve ülkeler, devasa yatırımlarla çip sanayisini şekillendirmeye çalışırken, son olarak, dünyanın en büyük mikroçip üreticisi firmalarından Intel’in 20 milyar dolarlık yatırımla ABD’nin Arizona eyaletinde iki yeni çip fabrikası inşa etmeyi planladığı açıklandı.
Asya ülkelerinin çip yatırımları
Güney Kore’nin dünyaca ünlü elektronik şirketi Samsung’un, 2030 yılında en büyük çip üreticisi olma amacıyla 116 milyar dolar bütçe ayırması dikkati çekiyor. Kelam konusu amaç kapsamında, Samsung’un Güney Kore’nin kuzeybatı bölgesinde imali devam eden dev fabrikasının bu yıl üretime başlaması öngörülüyor. Fabrikada, yeni cep telefonlarının standartlarına uygun çip üretimi yapılması da planlanıyor.
Dünyanın en büyük fason üreticisi Taiwan Semiconductor Manufacturing de (TSMC) Intel üzere Arizona’da 12 milyar dolar kıymetinde bir fabrika kuruyor. Fabrikanın 2024’te üretime başlaması hedefleniyor.
Çip teknolojisinde dışa bağımlılığı azaltmak isteyen Çin’de ise iki ulusal varlık fonu, ülkenin önder çip üreticisi SMIC’a, Şanghay’daki fabrikasında üretimi artırmak maksadıyla toplam 2,25 milyar dolar finansman sağladı. Fabrikanın, gelecekte üretimini 3’e katlaması bekleniyor. ABD’li siyasetçiler, dünya çapında çip üreticilerinin Çinli teknoloji devi Huawei ve bağlı iştiraklerine çip tedarik etmesini zorlaştırırken, Çin de yabancı ülkelere, bilhassa ABD’ye bağımlı kalmamak için kendi çip sanayisini güçlendiriyor.
