CİHAT ASLAN İstanbul – ABD Lideri Joe Biden’ın 24 Nisan 1915 olaylarının yıl dönümünde yaşananları ‘soykırım’ olarak tanımlaması tazminat davalarına yönelik soruların da gündeme gelmesine neden oldu. Soykırım argümanıyla ABD’de teşebbüslerde bulunan Ermeni diasporasının faaliyetlerini yakından takip eden Avrasya İncelemeleri Merkezi Bilim Şurası üyesi ve emekli Büyükelçi Pulat Yüksel Tacar, ABD’den Türkiye’ye karşı muhtemel bir tazminat teşebbüsünün olup olmayacağına yönelik tartışmayı Milliyet’e kıymetlendirdi.
Bahsin iki başlık altında ele alınması gerektiğini belirten Tacar, “Birincisi Türkiye’de kalan mallar. Bu mevzuda Ermeni vatandaşlar ya da yabancılar Türk mahkemelerinde dava açabilirler. Bu hususta açılmış davalar vardır. Mahkemelerimiz bunları incelerler. Beyrut’taki Patrikhane, Adana civarındaki eski bir kilisenin bölümü ile ilgili olarak davayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne taşımaya kalktı. Halbuki Türkiye’deki hukuk yollarının tüketilmesi lazımdı, o yüzden evrak iade edildi. Bütün hukuk yolları Türkiye’de açıktır. Türk milleti haksız yere kimsenin hakkına el koymak istemez” dedi.
Sigorta tehdidi
Tacar şöyle devam etti: “İkinci nokta yurt dışında açılan davalar. ABD’de açılmış birkaç dava vardır. Özetlemek gerekirse, bu hususta açılan davalardan bugüne kadar bir sonuç alamadılar. Sigortalar üzerinden tazminat davası açılması sorunu de var. Şayet evvelce Osmanlı vatandaşı olan, sigorta yapmış ise o sigorta ile hesaplaşması gerekir. Ermeni örgütleri avukatları vasıtası ile evvel Fransız ve Amerikan sigorta şirketlerine 1. Dünya Savaşı öncesi yaptırılmış bulunması mümkün sigorta poliçeleri karşılığında para sağlamak için o şirketlerle dava açacakları tehdidi ile pazarlık yapmışlardır. Ve muahede yoluyla milyonlarca dolar gelir sağlamışlardır. Ermeni avukatlarının bu işten güçlü olduğu, az sayıda hak sahibinin eline çok az para geçtiği belirlenmiştir. Ermeni Diasporası, daha evvel Ziraat Bankası, Merkez Bankası ve Türk Devleti aleyhine dava açtı. Fakat kaybettiler.
Zannediyorum bu beşerler, ABD Başkanı’nın terminoloji değiştirmesinden yararlanacaktır. Karşı taraf Türk markalarını, Türk Devleti’ni rahatsız etmek için dava yollarına gidebilir. Lakin ABD Başkanı’nın deklarasyonuna bakıldığı vakit Osmanlı Devleti vaktinden bahseder. Şahsen bu türlü bir dava yoluna gidildiği takdirde bir tazminat sonucu alabileceklerini zannetmiyorum… ABD Liderleri ‘Büyük Felaket’ dedikleri vakit da dava açtılar, ancak kaybettiler. Bu büsbütün siyasi bir atılımdır. Ayrıyeten Memleketler arası Adalet Divanı’nın yabancı mahkemelerin, devletlere karşı dava yürütemeyeceklerini gösteren emsal kararları var.”
Beklentileri boşa çıkmıştı
Pulat’ın, Ermeni Tehciri’nin 100. yılında yazdığı ‘2015’e Doğru’ başlıklı makalesinde Ermeniler’in, 1915 tehcirinin yüzüncü yılı anma faaliyetleri kapsamında birtakım argüman ve talepleri yine gündeme getireceklerini belirtmişti. Ermenilerin 2015 yılında yapacakları teşebbüslerin hukukî ve siyasal yanlarına makalesinde değinen Pulat, “Ermeni Diasporası ve Ermenistan Cumhuriyeti tehcirin 100. yılında Türkiye’nin, ABD’den ve AB’den gelecek baskılar sonucunda Ermeni soykırımını tanıyacağı ve -sembolik de olsa- bir tazminat ödeyeceği beklentisi içindeydiler. Son birkaç yıldır yaşanan Fransız Anayasa Konseyi’nin Fransa’da Ermeni soykırımını yadsıyanları mahkûm etmeyi öngören maddeyi iptal etmesi, ABD’de Türkiye Cumhuriyeti ile Merkez Bankası ve Ziraat Bankası aleyhine açtıkları davanın reddi ve temyiz etabından da umut ışığı görünmemesi, AB Adalet Divanı’nın Avrupa Parlamentosu kararının siyasal nitelikli olduğu ve Türkiye’nin AB üyelik müzakere kararını etkileyemeyeceği kararı Ermeniler üzerinde şok tesiri yaratmıştır” sözlerine yer vermişti.
