Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü Faaliyet Raporu’ndan yapılan derlemeye nazaran, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) kural ve yönetmelikleri uyarınca, genel hava trafiği için hava seyrüseferine yönelik sağlanan tesis ve hizmetlere ilişkin harcamaların hava sahası kullanıcılarından alınması temel prensip olarak kabul ediliyor. Bu çerçevede EUROCONTROL’e üye devletler her mali yıl için kelam konusu harcamalarını içeren “maliyet tabanı” hazırlıyor.
Maliyet tabanı genel olarak işçi maliyetleri, öbür cari sarfiyatlar, amortismanlar ve sermaye maliyetinden oluşuyor.
Hava seyrüsefer hizmetlerine yönelik oluşan maliyet tabanı üzerinden hava alanı kullanıcıları fiyatlandırılıyor. Kelam konusu ulusal maliyetler, Türkiye’ye ilişkin hava seyrüsefer hizmetlerine ait gelirleri teşkil ediyor.
Ulusal maliyetler (maliyetlerin geri dönüşüm sistemi), hava seyrüsefer alanındaki ileri teknolojinin kullanımından yüksek nitelikli iş gücü istihdamına yönelik yatırım ve insan kaynakları projelerinin ileri perspektif ölçeğinde yapılmasına kadar, verilen hizmetin sürekliliğinin emniyetli ve kaliteli olarak artırılmasına imkan sağlıyor.
Bu çerçevede 2020 yılı ulusal maliyetleri ve hava alanı kullanıcılarına fiyatlandırma için uygulanan ünite fiyatlar tespit edildi. Türkiye varsayımı 2020 ulusal maliyet tabanı, 2019 yılı gerçekleşen maliyet tabanına nazaran, Türk lirası bazında yüzde 17,6 artışla yaklaşık 3 milyar 117 milyon lirayı geçti.
Döviz kurunda yaşanan gelişmeler çerçevesinde 2021 yılında ulusal maliyet gelirlerinin süratle artarak orta vadede yükseliş trendini muhafazası bekleniyor.
Ulusal maliyet tabanının büyüklüğü endeksine nazaran Türkiye, 2020 yılında EUROCONTROL üyesi 41 devlet içinde tekrar en yüksek 6’ncı gelir sırasında yer aldı.
Türkiye, talep sıralamasında ikinci
Türkiye’de, 2020 yılında gerçekleşen hizmet ünite sayısı (HBS) yaklaşık 8 milyon oldu. Tüm dünyada tesirini hissettiren yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını, ülke uçuşlarını da olumsuz etkiledi ve HBS’de yaklaşık yüzde 57 düşüşe yol açtı.
Türkiye’nin jeopolitik pozisyonu ve alınan tedbirler sayesinde bilhassa doğu-batı aksındaki hava trafiği açısından hava alanının yegane koridor niteliğinde olması yüksek pahada HBS kazanımı sağlarken, böylelikle hava alanına olan talep sıralamasında Türkiye ikinci sırada yer aldı.
Salgın nedeniyle getirilen uçuş yasakları ve sınırlamalar hasebiyle istikrarlar kısmen bozulurken, salgının geçmesini müteakip toparlanma sonrasında kelam konusu sıralamanın korunması bekleniyor.
Geçen yıl Türkiye ünite fiyatı ise yüzde 27,86 artışla 140,01 liradan 179,02 liraya yükseldi. Yıl içinde gerçekleşen avro/Türk lirası kuruna nazaran belirlenen avro karşılığına ait yıllık yüklü ortalama ise 2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 5,06 artarak 23,48 avro olarak gerçekleşti.
