Yunanistan Ege’de tansiyonu tırmandırma değerine Türkiye’nin 12 mil ihtarına meydan okurcasına silahlandırılmaması gereken Doğu Ege Escort Kağıthane Adalarını silahlandırdı
Arkasına aldığı ABD ve Avrupa Birliği ile Doğu Ege adalarını silahlandırdığını reddetmeyen Atina idaresi bunun kendini savunma hakkı olduğunu tezinde ısrar ediyor
AA’nın haberine nazaran Doğu Ege adalarının Kağıthane Escort Bayan gayriaskeri statüsüne dair memleketler arası antlaşmaların bağlayıcılığı Yunanistan’ın adaları silahlandırma siyaseti ve Türkiye’nin bu bahisteki atılımlarına ait durum 5 soruda derlendi
1 Doğu Ege Adaları hangileri
Taşoz Semadirek Limni Bozbaba Kağıthane Escort Midilli Sakız İpsara Sisam ve Ahikerya adaları 1923 Lozan Barış Antlaşması uyarınca gayri askeri statüde kalmak şartıyla Yunanistan’ın egemenliğinde bulunuyor 1947 Paris Barış Antlaşması uyarınca silahsızlandırılması şartıyla egemenliği İtalya dan Yunanistan’a verilen Doğu Ege adaları ise Onikiadalar olarak isimlendiriliyor
Onikiadalar isminin çağrıştırdığı üzere 12 değil 14 adadan oluşuyor Bu adalar Batnoz Lipsi İleriye Kelemez İstanköy İncirli İstanbulya İleki Herke Kerpe Çoban Sömbeki Rodos ve Meis biçiminde sıralanıyor
Doğu Ege adalarının Türkiye ana karasına yakınlığı Yunanistan ana karasına ise uzaklığı dikkati çekiyor Bu farkın en bariz olduğu Meis Antalya’nın Kaş ilçesine 2 1 kilometre Yunan ana karasına ise 582 kilometre aralıkta bulunuyor
Ada bu özelliğiyle Türkiye ana karasına en yakın ve Yunanistan anakarasına en uzak Doğu Ege Adası pozisyonunda bulunuyor Keza Midilli Sisam ve Sakız üzere büyük adaların Türkiye kıyılarına uzaklığı da 2 ila 10 kilometre ortasında değişiyor Adaların Anadolu kıyılarına bu derece yakın olması adalara gayriaskeri statü getirilmesinin temel nedeni Adaların pozisyonları nedeniyle Türkiye’nin güvenliğine getirebileceği tehdit hesaba katılmış
2 Yunanistan Doğu Ege Adalarına nasıl hakim oldu
Taşoz’dan Ahikerya’ya kadar uzanan Doğu Ege Adaları Balkan Savaşları sırasında Yunanistan tarafından işgal edildi
Birinci Balkan Savaşı’nın bitiminde imzalanan 1913 Londra Antlaşması ile Ege adalarının geleceğine Altı Devlet yani Avusturya Macaristan İngiltere Fransa Rusya İtalya ve Almanya karar verecekti
1914’te Türk ve Yunan hükümetlerine bildirilen Altı Devlet kararında bu adaların Yunan egemenliğine geçeceği tabir edildi Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı’nın akabinde 1923 yılında imzalanan Lozan Barış Antlaşması ile Altı Devlet kararı onaylandı ve adalar Yunan egemenliğinde kaldı
1912’de Trablusgarp Savaşı sırasında İtalya Onikiadaları işgal etmişti Savaşın akabinde imzalanan Uşi Antlaşması ile İtalya’nın adalardan çekileceğine hükmedildi
Ancak Birinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla İtalya adalardan çekilmedi ve İkinci Dünya Savaşı sonrasında imzalanan Paris Barış Antlaşması’na kadar Onikiadalar İtalyan egemenliğinde kaldı
İtalya’nın İkinci Dünya Savaşı’nda kaybeden tarafta yer alması nedeniyle 10 Şubat 1947’de müttefik ülkeler ile İtalya ortasında imzalanan Paris Barış Antlaşması ile bu adalar Yunanistan’a devredildi Paris Antlaşması’nın ilgili unsurlarında Bu adalar askerden arındırılacak ve askerden arındırılmış biçimde kalacak sözü yer aldı
3 Yunanistan’ın Doğu Ege Adalarını silahlandırma hakkı var mı Milletlerarası mutabakatlar ne diyor
1914 Altı Devlet Kararı ile Taşoz Bozbaba İpsara Semadirek ve Limni adaları Yunanistan’a verilirken Yunanistan’ın tahkimat yapmaması ve adaları bahri yahut askeri emelle kullanmaması konusunda Altı Devlet’e ve Türkiye’ye kâfi garanti vermesi kararlaştırıldı Bu karar da Lozan Antlaşması’nın 12 hususuyla onaylandı
Lozan Antlaşması’nda Yunanistan’ın egemenliğini devraldığı Midilli Sakız Sisam ve Ahikerya’da hiçbir deniz üssü ve istihkam kuramayacağı karara bağlandı
Paris Antlaşması’nın ilgili unsurlarında de egemenliği Yunanistan’a devredilen Onikiadaların gayri askeri statüde kalmasına vurgu yapıldı Antlaşmanın ekinde gayriaskeri statünün ayrıntılı bir tarifine da yer verildi Buna nazaran adalarda ve adaların karasularında rastgele bir üs tahkimat kurulamayacak hava deniz ve kara araçları bulunamayacak askeri tatbikat yapılamayacaktı
Her iki antlaşma da adalarda sadece kolluk kuvveti vazifesi görebilecek sonlu sayıda emniyet gücünün bulunmasına müsaade veriliyor
Bu kapsamda Yunanistan’ın taraf olduğu memleketler arası antlaşmaların açık kararları kapsamında Doğu Ege Adalarını silahlandırma hakkı bulunmuyor
4 Yunanistan adalarda nasıl bir askeri faaliyet içinde
Atina Türkiye’nin itirazlarına ve antlaşmalardan doğan yükümlülüklerine karşın 1960’lardan bu yana adaları silahlandırarak Doğu Ege Adalarının gayriaskeri statüsünü ihlal etmeye devam ediyor
Diğer yandan Yunanistan 1993’te Memleketler arası Adalet Divanının mecburî yargı yetkisini kabul ederken ulusal güvenlik çıkarları ile ilgili askeri tedbirlerden kaynaklı konulara ait olarak mecburî yargı yetkisine çekince koymuştu
Yunanistan bu halde adaların silahlandırılmasına ait bir tartışmanın Milletlerarası Adalet Divanı’na gitmesini engellemeyi hedeflerken bu durum Yunanistan’ın mutabakat yükümlülüklerini ihlal ettiğinin Atina tarafından zımnen kabul edildiğini ortaya koymuştu
Atina halihazırda 1923 Lozan Antlaşması’na nazaran silahsızlandırılması gereken Semadirek Limni Midilli Sisam Sakız İpsara ile Ahikerya’ya asker çıkarıp tugay tümen top ve tüfek üzere ögeleri konuşlandırarak gayriaskeri statüde olması gereken dokuz adadan yedisinde antlaşmayı ihlal ediyor
Onikiadalardan Batnoz İleriye Kelemez İstanköy İleki Kerpe Sömbeki Rodos ve Meis’te de tıpkı hali sürdüren Yunanistan Paris Antlaşması uyarınca gayriaskeri statüde kalması gereken 14 adadan dokuzunda hukuk dışı davranıyor
Atina böylelikle mevcut durumda gayrihukuki olarak 16 Doğu Ege adasını silahlandırmış bulunuyor
5 Türkiye Yunanistan’ın hukuksuz hali karşısında ne yapıyor
Türkiye Yunanistan’ın adaları silahlandırmasına en başından beri karşı çıkıyor İhlallerin başladığı 1960’lardan beri Yunanistan nezdinde diplomatik kanallardan protesto ediyor ihlallerin durmasını talep ediyor Mevzu 1970’lerde BM’nin ve NATO’nun gündeminde de yer aldı
Son olarak Türkiye Atina idaresinin Doğu Ege adalarının silahsızlandırılmış statüsünü ihlal eden hareketleri hakkında Temmuz 2021’de Birleşmiş Milletlere BM mektup göndererek şikayette bulunmuştu
Türkiye’nin BM Nezdindeki Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu imzasıyla Genel Sekreter Antonio Guterres’e hitaben yazılan mektupta Bir defa daha dikkatinize getirmek isteriz ki Yunanistan Ege ve Akdeniz’deki adaların silahsızlandırılması konusunda ilgili antlaşmalardan doğan yükümlülüklerini yerine getirmemektedir ifadesi kullanılmıştı
Mektupta ortalarında Meis Adası’nın da bulunduğu kelam konusu adaların Türkiye ana karasına yakınlığına vurgu yapılarak 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarında açıkça belirtilmesine karşın bu adaların Yunanistan tarafından silahlandırılmasının Türkiye’nin güvenliğine önemli tehdit oluşturduğunun altı çizilmişti
Türkiye’nin Yunanistan’ın adalar üzerindeki ihlallerini diplomatik kanallar üzerinden tekraren lisana getirdiğine işaret edilen mektupta Eğer Yunanistan mutabakatlardaki yükümlülüklerini yerine getirmede başarısız olursa o mutabakatlardan kaynaklı egemenlik haklarını deniz yetki alanlarının belirlenmesi dahil öne süremez tabirine yer verilmişti
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Anlaşmalar ortada lakin Yunanistan bunları ihlal ediyor Yunanistan bu ihlalden vazgeçmezse adaların egemenliği tartışılır demişti
