Covid-19 nedeniyle varis tedavilerinin ertelenmemesi gerektiğini lisana getiren Prof Dr Semih Barlas, yeni tedavi sistemleriyle hastaların hızla günlük hayatlarına dönebildiğinin altını çizdi.
Bayanların varis sorunu erkeklerden iki kat fazla
Çok sayıda klinik çalışma, bacaklarda varis görülme mümkünlüğünün, bayanlarda erkeklere nazaran 2 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Görülme sıklığı da yaşla birlikte artıyor. Kadın-erkek fark etmeksizin bireyler incelendiğinde, varis görülme oranının 40 yaşındakilerde %22, 50 yaşındakilerde %35, 60 yaşındakilerde %41 olduğu ortaya çıkıyor. Yaş ve cinsiyetten bağımsız olarak bakıldığında, tüm dünyada genel olarak venöz yetmezlik sıklığının %20-%60 ortasında olduğu biliniyor.
Varislerin sebebi venöz yetmezlik
Bedenimizdeki kirli kanı, kalbe ve akciğerlere temizlenmek üzere taşıyan venler (toplardamar) bulunmaktadır. Bacak venleri, bu vazifelerini, aşağıdan üste, yani yerçekiminin tersine gerçekleştirdiklerinden, içlerinde tek istikametli olarak çalışan kapakçıklar bulunmaktadır. Bu kapakların bozulması ve geriye kaçırmasına venöz yetmezlik denir. Venöz yetmezliğin belirtilerine de varis ismi verilir.
Hareketsiz hayat venöz yetmezliğe davetiye çıkarıyor
Pandemi periyodunda beşerler tercihen yahut mecburî olarak hareketlerini kısıtlamak durumunda kaldı. Uzaktan çalışma sistemi, sokağa çıkma yasakları ve kış aylarının doğal ömür usulü biraraya geldiğinde beşerler vakitlerinin büyük kısmını kapalı alanlarda hareketsiz geçirdi. Bu da venöz yetmezliğe davetiye çıkarabiliyor. Hareketsiz kalındığında bacaklardaki venlerin içinde bulunan kapakların çalışması bozulabiliyor, baldır adelesinin venler üzerindeki masaj tesiri azalabiliyor ve buna ek olarak gerçekleşen kilo artışı venöz yetmezliğe ve varislere yol açabiliyor.
En önemli risk pulmoner emboli
Venöz yetmezlik tedavi edilmediğinde, bacak damarlarında pıhtı oluşumuna taban hazırlayabilir. Böylesine bir pıhtı, ister bacağımızın en iç kısımlarında yer alan ana damarlarda (derin venöz trombüs-DVT), isterse daha yüzeyel damarlarda olsun, bulunduğu yerinden kopacak olursa, birinci ulaşacağı amaç akciğerlerdir. Buna ‘pulmoner emboli’ (akciğer içinde pıhtı) ismi verilir. Pulmoner emboli, çok önemli bir tablo olup, yaşamsal risk yaratır.
Varisin tedavisi artık eskisi üzere güç değil
Varis tedavisinde 2007’den sonra büyük ilerlemeler kaydedildi. Kapakları kaçıran (venöz yetersizlikli) damarın genel anestezi altında çıkartılmasını yahut yerinde bağlanmasını hedefleyen klasik ameliyatlar, hastalığın 5 yıl içinde büyük oranda tekrarlaması nedeniyle terkedildi. Şu anda kullanılan mevcut tedavi prosedürleri hastanın günlük yaşantısını ve iş hayatını olumsuz etkilemiyor. Hasta günlük hayatına kaldığı yerden devam edebiliyor.
Varislerin tedavisinde artık genel anesteziye bile gerek yok
Venöz yetmezliğin teşhisinde bireylerin şuurlu olması çok değerlidir. Ayak bileklerindeki şişlik yahut çorap lastik izi, kılcaldan kalına yanlışsız farklı çaplarda olabilen damarların bacaklarda fark edilmesi, huzursuzluk hissi birinci belirtilerdir. Bu türlü durumlarda bir kalp damar cerrahıyla şikayetlerin paylaşılması, bacağın muayene edilmesi ve venöz dopler ismi verilen çok detaylı bir bacak ultrason incelemesi yapılması önerilir. Ultrason sonucuna nazaran de tedavi tekniği belirlenir.
Günümüzde uygulanan tedavi yolları lokal anestezi altında ve kısa müddette yapılabilmekte. Bu nedenle hastalar pandemi nedeniyle çekinip tedavilerini aksatmamalı. Varislerin durumuna nazaran muhakkak başlı tedavi prosedürleri şunlardır;
A) Yüzeyel Köpük Skleroterapi (VFS): Bacaklardaki 1-3 mm çapındaki kılcal damarların tedavisinde uygulanmakta olan bir prosedürdür. Çok ince iğneler ile, damarların içine köpüklü bir ilaç verilmekte ve damarlar ortadan kaldırılmaktadır. Hafif venöz yetmezlik durumlarında uygulanır. Kozmetik bir süreçtir ve anestezi gerektirmez.
B) Yüzeyel Lazer Tedavileri: Genelde Yüzeyel Köpük Skleroterapi’ye, gerekli durumlarda ek olarak uygulanmaktadır. 0.5-1mm çapındaki çok ince kılcallarda muvaffakiyet sağlamaktadır. Daha kalın damarlara uygulandığı durumlarda, kalıcı yanık izlerine yol açabilir yahut başarısız kalabilir. Hafif venöz yetmezlik durumlarında uygulanır. Kozmetik bir süreçtir ve yeni nesil lazer aygıtları kullanıldığında anestezi gerektirmez ve ağrısıdır.
C) Ambulatuvar Flebektomi (AP): 3mm’den daha kalın, spagetti makarna görünümlü kalın damarlara uygulanır. Lokal anestezi altında, dikiş gerektirmeyen, 1mm’lik kesiler içinden, kelam konusu damarlar çıkartılmaktadır. Tıbbi bir süreçtir.
D) Endovenöz Trunkal Ablasyon (EVTA) : Orta-ileri seviyede venöz yetmezliğin bulunduğu durumlarda uygulanır. Lokal anestezi altında, damarın içine yerleştirilen bir kateter (ince boru) yardımı ile
1) radyofrekans gücü yahut
2) lazer gücü yahut
3)bir tıp zamk verilerek hasta damarının tahrip edilerek büzüştürülmesi ve iptal edilmesi hedeflenir.
EVTA, hangi tip kateter kullanılarak yapılırsa yapılsın, tıbbi bir sistemdir.
E)Doppler Altında Kimyasal Ablasyon (DGS): Ultrason görüntüleme altında damarın içine büzücü ilaç sıkılmaktadır. Genelde EVTA sürecinin tamamlayıcısı olarak, orta-ileri venöz yetmezlik durumlarında kullanılır. Yaklaşık 5-15 dk’da uygulanır ve rastgele bir anestezi gerektirmez. Tıbbi bir yoldur.
